Het Duitse klimaatbeleid schiet tekort op de lange termijn en is daarom deels ongrondwettelijk. Dat is de conclusie in een belangrijke uitspraak van het Duitse constitutioneel hof, het Bundesverfassungsgericht. De uitspraak vertoont gelijkenissen met de uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad in de klimaatzaak van stichting Urgenda tegen de Staat. Ook in Duitsland verplicht de rechter de regering een stringenter klimaatbeleid in te voeren.
Het Duitse gerechtshof is van mening dat de Klimaatbeschermingswet uit 2019 te weinig houvast biedt om klimaatverandering vanaf 2031 te reguleren. In die wet zijn enkele doelen opgenomen die zijn gericht op de periode tot en met 2030. Volgens de rechtbank kan daardoor het uitstoten van schadelijke broeikasgassen worden uitgesteld tot na 2030. Dat zou schadelijk kunnen zijn voor jongeren en hun vrijheidsrechten beperken.
Rechtszaak aangespannen door Greenpeace en beweging Thunberg
Het doel van de deels onconstitutionele wet is om in 2030 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Om dat doel te behalen, is sinds dit jaar een CO2-belasting ingevoerd voor onder meer de transport- en bouwsector. Ook wordt de Duitse automobilist met subsidies verleid elektrisch te gaan rijden en wordt er flink geïnvesteerd in duurzame energiebronnen als zonne- en windenergie.
De rechtszaak was aangespannen door onder meer Greenpeace en de klimaatactivisten van Fridays For Future. Deze internationale jongerenbeweging is opgericht door de Zweedse tiener Greta Thunberg (18). Zij spijbelde op vrijdagen van school om te demonstreren voor een veel radicaler klimaatbeleid.
Feest voor jonge klimaatactivisten
De beweging bracht de afgelopen jaren in Duitsland tienduizenden jongeren op de been. Sinds de coronacrisis protesteren zij vooral online. Donderdagavond kwamen zij onder meer in Berlijn bijeen om de uitspraak van het hof te vieren.
Luisa Neubauer (25), een van de organisatoren van de klimaatacties, schreef op Twitter dat de uitspraak een gigantische overwinning voor de klimaatbeweging is. Neubauer is lid van de politieke partij Die Grünen. De nieuwe lijsttrekker van die partij, Annalena Baerbock, noemde de uitspraak ‘historisch’.
Opmars van Die Grünen
De groene partij is bezig aan een opmars in de Duitse politiek. In september dit jaar zijn de parlementsverkiezingen en verschillende peilingen wijzen op een nek-aan-nekrace tussen Die Grünen en de CDU van scheidend bondskanselier Angela Merkel.
Lees ook deze blog van Robbert de Witt: Ook Energiewende drijft ‘Ossies’ in armen AfD
De Duitse rechter heeft nu bepaald dat de politiek uiterlijk 31 december 2022 het klimaatbeleid voor na 2030 moet hebben vormgegeven. De vraag is of Merkel daarin nog een grote rol gaat spelen. Het kabinet van haar CDU en coalitiepartij SPD steggelen al heel lang over de nu als onvoldoende bestempelde Klimaatwet. Waarschijnlijk zal daarom het volgende kabinet zich over het klimaatbeleid ontfermen. Onduidelijk is welke sanctie de rechter kan opleggen als het beleid niet voor 2023 is aangescherpt.
Overeenkomst met Urgenda-zaak
De uitspraak van het Duitse constitutionele hof vertoont gelijkenissen met het Urgenda-arrest van de Nederlandse Hoge Raad van december 2019. Toen heeft de hoogste rechter van Nederland een eerdere uitspraak van het gerechtshof in de zogenoemde Klimaatzaak gevolgd. Daardoor werd de Staat verplicht ervoor te zorgen dat eind 2020 minimaal 25 procent minder broeikasgassen zou worden uitgestoten dan in 1990. Momenteel onderzoekt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) of de Staat dat doel heeft gehaald. Het is onduidelijk wat er gebeurt als het doel niet is behaald.
Doe mee met ‘De Wandeling’
- Geef uw mening over 7 stellingen: eens of oneens
- Kom in contact met iemand met tegenovergestelde opvattingen
- Wissel gedachten uit tijdens een wandeling of online ontmoeting
Naar De Wandeling, klik hier