Een nieuwe dag, een nieuwe top voor de Amerikaanse president Joe Biden. Dinsdag 15 juni ontmoet Biden de leiders van de Europese Unie. De top moet symbool staan voor de herstelde relatie tussen Europa en Amerika. Toch zijn er de nodige meningsverschillen.
De ontmoeting tussen de Europese leiders en de Amerikaanse president is de eerste officiële top sinds 2014. Toen bezocht Barack Obama de Belgische hoofdstad Brussel. Tijdens het presidentschap van Donald Trump werd geen officiële top georganiseerd, wegens de uiteenlopende meningen tussen Trump en de Europese leiders. Trump vond de Europese Unie een profiteur die de Verenigde Staten slechter behandelde dan China. Ook steunde Trump de Brexit.
‘Belangrijkste ontmoeting van Bidens Europese reis’
De komst van Biden naar Brussel, waar hij spreekt met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-president Charles Michel, moet het herstel van de banden aantonen. Pijnlijk voor de Nederlandse eurocommissaris Frans Timmermans: hij is niet welkom bij de gesprekken.
Biden roemde de Europese organisatie geregeld in toespraken. Zo zei Biden in februari het Europese project te willen verdedigen en samen te willen optrekken in onder meer de strijd tegen klimaatverandering.
Volgens een topadviseur van Barack Obama en Hillary Clinton is de ontmoeting met de Europese leiders waar Bidens Europese tour echt om draait. Belangrijker dan de G7-ontmoeting van vorige week en de NAVO-top van 14 juni. En, ja, belangrijker nog dan zijn gesprek met Vladimir Poetin op 16 juni. De logica: alleen met de Europese Unie kan Amerika een democratische alliantie smeden die kan concurreren met China.
De Amerikaanse strijd tegen China sluimerde onder Barack Obama en laaide in hevigheid op onder Donald Trump. Die zocht de strijd met de Chinezen nadrukkelijk op, maar nam Europa daarin niet mee. Dat koos liever geen kant tussen de twee grootmachten.
Valse start
De Europanen ondertekenden zelfs vlak voor Bidens aantreden nog snel een investeringsdeal met China, ondanks openlijke waarschuwingen van Bidens nieuwe Veiligheidsadviseur Jake Sullivan. Het Europees Parlement greep onlangs in om de deal op te schorten.
Die valse start zal Biden niet zijn vergeten. Toch kiest hij liever een verzoenende toon dan de confrontatie, in de hoop de Europeanen aan zijn zijde te krijgen in de strijd tegen China. Dat bleek onder meer uit zijn besluit om geen sancties op te leggen aan bedrijven die meehielpen met de aanleg van Nord Stream 2, de omstreden gasleiding tussen Duitsland en Rusland. Die gasleiding biedt de Russen de kans om Oekraïne te pijnigen, dat veel inkomsten zal mislopen.
Ook het bijleggen van een hoogopgelopen handelsruzie lijkt onderdeel van Bidens strategie om de Europese Unie te paaien. Onder Trump legde Amerika importheffingen op voor Europees staal en aluminium. Europa sloeg terug met heffingen op whisky, motorfietsen en spijkerbroeken. In mei werd een staakt-het-vuren afgesproken tussen de handelspartners – er komen weliswaar geen nieuwe barrières, maar die uit de Trump-jaren blijven voorlopig bestaan.
Meer overeenstemming over klimaatbeleid
Is de Europese Unie gevoelig voor Bidens gestes? Tijdens de NAVO-top stemde een groot aantal Europese lidstaten in met een nieuwe koers voor de alliantie. China wordt betiteld als nieuwe uitdaging. Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, zei daarover: ‘We weten dat China niet onze waarden deelt en we moeten daarop samen, als alliantie, reageren.’ Dat is volgens de Amerikanen een stap in de goede richting.
Von der Leyen en Michel zullen minder makkelijk te paaien zijn, hoewel ze in het openbaar positief zullen blijven over hun ‘Amerikaanse vriend’. Biden heeft nog een paar jokers om uit te spelen: hij kan beloven meer nadruk te leggen op klimaatsamenwerking met de Europeanen, zijn toon matigen in discussies over coronapatenten én eindelijk een EU-ambassadeur aanstellen. Het is afwachten welke taal de Europeanen daarna uitslaan over China.