Op 11 september 2021 komt er een einde aan de inzet van Amerikaanse troepen in Afghanistan. Op chaotische wijze worden de troepen nu al teruggehaald, terwijl de Taliban aan macht winnen en het Afghaanse leger afslachten. Is twintig jaar oorlog voor niets geweest?
1. Waarom trekken de Amerikanen hun troepen terug uit Afghanistan?
De militaire aanwezigheid in Afghanistan vormt de langste Amerikaanse oorlog ooit. Sinds 2001 dienden ruim 775.000 Amerikanen in het land om het te bevrijden van de Taliban en te straffen voor het bieden van onderdak aan jihadisten en terroristen. Ruim 2.000 Amerikanen kwamen om, nog eens tien keer zoveel soldaten raakten gewond.
Lees ook: In zijn aankondiging dat hij de troepen zou terugtrekken, sprak president Joe Biden over een ‘oorlog zonder einde’. Sommige soldaten die aan het begin van de oorlog meevochten in Afghanistan, zagen later hun kinderen vertrekken naar hetzelfde strijdtoneel.
Amerika bereidde zich al langer voor op terugtrekking. Oud-president Donald Trump was daarvan ook een voorstander en sloot een akkoord met de Taliban en de Afghaanse autoriteiten. Biden vertraagde de terugtrekking met een paar maanden, maar liet het akkoord verder ongemoeid. Ook hij wil dat de troepen Afghanistan verlaten.
Volgens Biden zit de taak van de Amerikanen erop: tien jaar geleden doodden Amerikaanse soldaten Osama bin Laden, het brein achter de aanslagen van 11 september 2001, en de Amerikanen zijn nog eens tien jaar gebleven om het land er weer bovenop te helpen. Langer blijven zou de kosten van mens en materiaal niet meer waard zijn.
2. Wie zijn de Taliban en wat willen ze?
De Taliban (‘studenten’ in het Pasjtoe) komen uit zuiden en oosten van Afghanistan. De strenge moslims staan voor de harde lijn van de soennitische islam, net als onder meer Saudi-Arabië. Na de aftocht van de Sovjet-Unie uit Afghanistan in 1989 sprongen de Taliban in het machtsvacuüm. Tegen het einde van de jaren negentig hadden ze vrijwel het gehele land in handen. De Taliban verboden televisie en muziek, vrouwen moesten boerka’s dragen en mannen hun baard laten staan, meisjes mochten niet langer naar school.
Ook boden de Taliban in Afghanistan onderdak aan de terroristen van Al-Qa’ida. Dat was voor Amerika reden om het land binnen te vallen. Veel Taliban-strijders vluchtten naar buurland Pakistan om van daaruit aanslagen te plegen en te werken aan de herovering van het land die haar voltooiing nu lijkt te naderen.
3. Hoe sterk zijn de Taliban?
Voor Biden en Amerika mag de strijd erop zitten, de realiteit in Afghanistan is een andere. Afghaanse autoriteiten strijden tegen de opmars van de Taliban maar die zijn aan de winnende hand: volgens het blog The Long War Journal zou meer dan eenderde van de bijna veertig miljoen Afghanen leven in gebieden waar de Taliban de baas zijn. Sinds 13 juli zouden de Taliban een meerderheid van de 400 Afghaanse districten in handen hebben.
De Taliban winnen bovendien aan kracht. Afgelopen weken werden gebieden in het noorden van Afghanistan en grensposten tussen Afghanistan en Pakistan veroverd. Het Afghaanse leger verkiest geregeld de vlucht boven een confrontatie met Taliban-strijders, die ook oorlogsmisdaden plegen tegen militairen. Deze week bracht CNN een filmpje naar buiten dat toont hoe 22 Afghaanse militairen na hun overgave door de Taliban worden geëxecuteerd.
De macht van de Taliban blijkt ook uit de voorwaarden die ze proberen te stellen aan de Amerikanen. De Taliban eisen dat alle Amerikanen in september zijn vertrokken, maar Biden overweegt zo’n 1.000 militairen daar te laten om onder meer de ambassade te beschermen.
4. Wat zijn de reacties op de opmars van de Taliban?
In de Amerikaanse samenleving speelt de oorlog nauwelijks nog een rol. Vorig jaar zei meer dan de helft van de Amerikanen in een peiling het nieuws over de oorlog in het land niet te volgen. In een recente peiling bleek slechts een kwart van de Amerikanen tegen de aftocht van het leger te zijn.
Lees ook deze blog van Afshin Ellian terug: Zonder Westen zegevieren de jihadisten in Afghanistan
Vooral Republikeinen kritiseren het besluit van Biden. Zij wijzen onder meer op de kritische adviezen van de Amerikaanse legerleiding. Mark Milley, de hoogste militair van het land, raadde Biden aan om de laatste 2.500 militairen in het land niet terug te trekken. Volgens de legertop zou die kleine troepenmacht ervoor kunnen zorgen dat het Afghaanse leger niet bezwijkt onder de druk van de Taliban.
Mitch McConnell, leider van de Republikeinen in de Senaat, zei eerder dat Biden de Afghanen in de steek laat en dat de terugtrekking een ‘roekeloos vertrek’ betekent, die Amerika ‘wereldwijd in verlegenheid’ brengt.
Opvallend was dat zelfs oud-president George W. Bush, die zich zelden over actuele ontwikkelingen uitlaat, zich deze week uitsprak. Onder zijn leiding vielen de Amerikanen Afghanistan binnen. Bush zei dat de situatie zijn hart breekt. ‘Ik ben bang dat Afghaanse vrouwen en meisjes ongelooflijk pijn zullen lijden. Ik denk dat het een fout is. Ik geloof dat de gevolgen ongelooflijk slecht zullen zijn.’