Vijf vragen over nieuwe Turkse eisen aan NAVO-kandidaten.
1. Turkije kijkt ‘positief’ naar Finland als NAVO-lid, maar blijft Zweedse toetreding frustreren. Waarom?
In mei zijn (vervroegde) parlements- en presidentsverkiezingen en Recep Tayyip Erdogan wil een derde termijn. Door zich te presenteren als een sterk leider die niet met zich laat sollen, hoopt hij stemmen te winnen. Dan zijn er nog de geopolitieke belangen. Turkije is de NAVO-lidstaat met het grootste leger na de Verenigde Staten. In deze tijden van oorlog en crisis weet Erdogan dat niemand om hem heen kan. Dus voert hij de spanning op om financieel en diplomatiek zoveel mogelijk voordeel te halen.
2. Welke eisen stelt hij?
Erdogan wil uitlevering van 130 dissidenten die in Zweden en Finland verblijven. Het gaat vooral om militanten van de Koerdische afscheidingsbeweging PKK, die ook door de Europese Unie en Amerika als terreurgroep wordt gezien. Erdogan is ook uit op Koerdische YPG-militanten uit Syrië en gevluchte leden van de Gülen-beweging, die Erdogan verantwoordelijk houdt voor de couppoging in 2016.
Lees meer over de dalende populariteit van de Turkse president: De belangrijkste hoofdpijn-dossiers van Erdogan
3. Voert Erdogan zijn eisen op?
Ja. Eerst ging het om 34 mensen, toen om 73, en nu zijn het er al 130. Erdogan vindt dat Zweden het akkoord van vorig jaar juni niet nakomt. Zweden en Finland beloofden hierin ‘lopende verzoeken tot uitlevering en uitzetting van terreurverdachten snel en grondig te behandelen’. Ze erkenden voor het eerst de PKK als terreurorganisatie. Ook beloofden ze om de YPG, die in Syrië tegen IS vocht, niet langer te steunen.
4. Houden Zweden en Finland zich niet aan de afspraken?
Ja en nee. Vorig jaar scherpten ze hun terreurwetten aan om Koerdische militanten te kunnen uitleveren. Maar de landen kunnen dat niet zomaar doen. De rechter gaat over asielkwesties en uitzettingen. Tot nu toe waren er enkele uitleveringen, al weet niemand hoeveel. Uitlevering van Gülen-aanhangers zou zijn geweigerd: die worden niet als terrorist beschouwd.
Lees meer over de politieke pokerspeler: Twintig jaar Erdogan: hoe Turkije veranderde sinds hij aan de macht is
5. Hoe nu verder?
Vorige maand verbrandde een Zweedse extreem-rechtse activist de Koran voor de Turkse ambassade in Stockholm. Dat kwam Erdogan uitstekend van pas om de spanningen verder op te voeren. Toch is de kans groot dat hij zijn houding bijstelt na de Turkse verkiezingen – als hij die wint. Erdogan is een uitstekend politiek pokerspeler, die zijn zin weet door te drijven door steeds de grenzen op te zoeken.