Hoe Erdoğan in twintig jaar Turkije naar zijn hand zette

Al twintig jaar wint Recep Tayyip Erdoğan de verkiezingen in Turkije. Hoe hij dat doet? Deze even omstreden als opportunistische leider verandert als een kameleon van kleur. De vele gedaantes van provocateur en overlever Erdoğan.

Over weinig Turken lopen de meningen zo uiteen als over Recep Tayyip Erdoğan (69). De helft van de Turkse kiezers draagt zijn president op handen, de rest krijgt het al benauwd als zijn naam valt.

Een machtsbeluste autocraat die via een schrikbewind zijn vijanden monddood maakt, vinden zijn critici. Hij zadelt hen op met de islam en heeft de economie op de rand van de afgrond gebracht. Nee, zegt zijn aanhang. Erdoğan bracht welvaart en zorgde voor een auto voor de deur. Hij gaf Turken ook hun trots terug. Turkije is niet langer een schoothondje van het Westen. Het is een land waarmee rekening wordt gehouden.

Niettegenstaande de diepe kloof in de samenleving, is Erdoğan al twee decennia aan de macht. Sinds 2003 wist hij alle verkiezingen te winnen, al ging hem dat de afgelopen jaren steeds moeizamer af. Tot drie keer toe was hij premier, daarna gekozen president. Zijn grootste triomf was in 2017, toen hij via een volksreferendum buitengewoon veel macht kreeg toegekend.

Op 14 mei zijn nieuwe parlements- en presidentsverkiezingen. Erdoğan heeft zich verkiesbaar gesteld voor een derde termijn. Voor de eerste keer in de twintig jaar dat hij aan de macht is, gaat het er echt om spannen. De populariteit van Erdoğan is tanende en hij staat in de peilingen op achterstand.

En toch kunnen zijn tegenstanders beter niet te vroeg juichen, menen analisten. Erdoğan is een pragmaticus met uitstekend afgestelde politieke voelhoorns. Een kameleon, die van kleur verandert als hij op achterstand staat of zich bedreigd voelt. Hoe hij dat doet? Twintig jaar macht ontleed.