Hoe de relatie tussen Israël en Amerika bekoelde

1. Waarover ruziën de twee hechte partners?

De macht van het Israëlische Hooggerechtshof wordt ingeperkt. Een sterke wens van premier Benjamin Netanyahu, maar de Amerikaanse president Joe Biden wil dat Israël de hervorming intrekt.

2. Wat vinden Israëliërs van het plan?

Bij hen heerst onrust en verdeeldheid. Netanyahu verkoopt de hervorming als modernisering van de democratie, anderen zien haar als een ordinaire machtsgreep. Doordat Israël geen grondwet heeft, vervult het Hof een cruciale rol in de democratie: het is de enige instantie die de kwaliteit van wetsvoorstellen controleert. Tegenstanders protesteren al maanden op straat en met stakingen. Na enige aarzeling zet Netanyahu nu toch vaart achter zijn plannen. Het wetsvoorstel is in behandeling in het parlement en kan daar rekenen op steun van de regeringscoalitie.

3. Wat heeft Joe Biden hiermee te maken?

Hij deelt de vrees van de demonstranten. Bovendien werpt de Amerikaanse president zich in eigen land op als verdediger van de democratie in binnen- en buitenland. Israël is Amerika’s belangrijkste bondgenoot in het Midden-Oosten en de enige democratie in de ­regio. Dat is ook de reden dat de Amerikanen jaarlijks ­omgerekend zo’n 3,3 miljard euro overmaken aan Israël voor militaire doel­einden.

4. Hoe zet Biden Netanyahu onder druk?

Veel kan Biden niet doen om Netanyahu zijn omstreden hervorming te laten intrekken. Hij probeert op subtiele wijze druk uit te oefenen op de Israëlische premier. Zo noemde Biden leden van Netanyahu’s regering ‘extreem’ en onthaalde hij op 17 juli niet Netanyahu maar de Israëlische president Isaac Herzog in het Witte Huis. Een opvallende keuze, want het presidentschap is in Israël een grotendeels symbolisch ambt.

5. Hoe gaan Israël en Amerika verder?

De spanningen betekenen een dieptepunt in de 75-jarige relatie, maar een scheiding ligt niet op tafel. Daarvoor zijn de belangen voor beide landen te groot. Biden sprak met Herzog onder meer over Iran, aartsvijand van de Israël. De Iraniërs werken nog steeds aan de ontwikkeling van een atoombom. Een nachtmerrie voor Israël. Die dreiging noopte Biden om ook Netanyahu uit te nodigen voor een ontmoeting in de Verenigde Staten. Dat gesprek staat voor later dit jaar op de agenda.