Vijf vragen over Zwitserse weigering om Kyiv wapens te geven.
1. Het neutrale Zwitserland levert geen wapens aan landen in oorlog?
Dat is inderdaad de officiële lijn, tot grote ergernis van westerse bondgenoten. Zelfs lang geleden gekochte Zwitserse wapens en munitie mag het buitenland niet doorgeven aan Oekraïne. De Denen en Duitsers hebben dat al ondervonden. Maar hiermee werken de Zwitsers zich internationaal steeds verder in de nesten, nu de oorlog voortduurt. Het is slecht voor hun reputatie én voor hun wapenindustrie.
2. Komen ze nu dan terug op dat besluit?
Dat is politiek onmogelijk. Maar het is een publiek geheim dat minister van Defensie Viola Amherd openingen zocht om onder bepaalde voorwaarden toch tanks te kunnen leveren. Nu lijkt er groen licht te komen voor de verkoop van 25 uitgediende Leopard 2- tanks aan de Duitsers, mits die beloven dat ze in Duitsland blijven. Ze moeten dan worden gebruikt om het Duitse materieel aan te vullen of te repareren, nu Duitsland eigen tanks aan Oekraïne heeft gegeven. Een positief parlementsbesluit in september zal de westerse bondgenoten wellicht iets milder stemmen. En Zwitserland blijft toch neutraal.
3. Is daarmee de kous af?
Nee. Want nu is er een schandaal uitgebroken over een deal met oudere Leopold-tanks, die sinds 2016 stonden weg te roesten. Naar nu blijkt had het federale wapenbedrijf RUAG in maart al een kleine honderd Leopard 1-tanks verkocht aan het Duitse Rheinmetall. Onder voorbehoud weliswaar, maar wel degelijk bedoeld om te worden opgelapt voor inzet in Oekraïne. Dan is een rode lijn overschreden. Het leidde tot het ontslag van de CEO van RUAG en bracht minister Amherd in een wankele positie. Zij had moeten weten van de politiek gevoelige legertank-deal.
Waarom de Zwitsers braken met een eeuwenoude traditie4. Moet zij aftreden?
Ze beweert dat ze niets wist van wat de grootste leverantie van tanks aan Oekraïne in Europa zou zijn geweest. Dat is niet erg aannemelijk in een neutraal land. En het is koren op de molen van de Zwitserse Volkspartij SVP, die handtekeningen verzamelt voor een referendum om de neutraliteit te verankeren in de Grondwet.
5. Hoe loopt dit af?
De minister wil een extern en diepgaand onderzoek naar de procedures bij de federale wapenfirma. Zo wint ze tijd. En is de kwestie uit te stellen tot na de nationale verkiezingen van oktober.