De Goudse burgemeester Pieter Verhoeve stond vrijdag 23 augustus als officiële gast vlak bij de terroristische aanslag in Solingen. Geëmotioneerd vertelt hij over wat hij ervan meekreeg. Over de betekenis van een stedenband en het ‘Godswonder’ voor de man die gespaard bleef, omdat hij net voorover boog om wat popcorn aan te pakken.
Burgemeester Pieter Verhoeve van Gouda liep vrijdagavond door het centrum van Solingen en werd aangesproken door een inwoner van die stad. De feestelijkheden rond het 650-jarige bestaan van de stad in het Roergebied waren net begonnen. Verhoeve (43) was een van de eregasten, vanwege de stedenband tussen Solingen en Gouda. De Duitse man van middelbare leeftijd sprak een aardig woordje Nederlands en vond het plezierig om even een praatje te maken met de Goudse burgemeester. Hij heette Bernd, was werkzaam in de ict en had nog wel eens contact met Nederlandse ict’ers.
Dat was vrijdagavond, kort voor de aanslag. Alles was nog feestelijk. Niks aan de hand.
Op zondag na een rouwdienst in de kerk, waarbij de slachtoffers van de terroristische aanslag later op de vrijdagavond werden herdacht, kwam Verhoeve (SGP) Bernd opnieuw tegen.
‘Hij vertelde hoe hij de steekpartij ternauwernood overleefde. Hij stond in de menigte en boog op enig moment naar voren, omdat iemand hem wat popcorn wilde aanreiken. Op hetzelfde moment begon de aanslagpleger wild om zich heen te steken. Vlakbij vielen drie slachtoffers. De Nederlands sprekende man bleef, dankzij die voorovergebogen houding, ongedeerd. Hij vertelde hoe hij nog eerste hulp probeerde te verlenen aan de slachtoffers rondom hem.’
Een wonder van God
Bernd sprak die zondag niet meer in het Nederlands met de Goudse burgemeester, maar gebruikte de eigen Duitse taal. Verhoeve: ‘Hij beschreef zijn overleven niet als een toevallige geluksfactor, maar als was het eenWunder Gottes. Een wonder van God.’
Bij de aanslag kwamen drie mensen om het leven en raakten acht anderen gewond, van wie er dagen nadien nog vier in levensgevaar verkeerden. Er volgde een klopjacht op de dader. Op zaterdagavond werd een 26-jarige Syrische asielzoeker gearresteerd.
Burgemeester Verhoeve is aangeslagen door het bloedbad in Solingen. Hij heeft een warme band met zijn Solingse ambtgenoot Tim Kurzbach (46). Op foto’s in de Duitse pers is te zien hoe een geëmotioneerde en droevige Verhoeve zijn collega probeert te bemoedigen.
Zo rustig mogelijk plein verlaten
Verhoeve: ‘In 2022 vierde de stad Gouda het 750-jarige bestaan. Toen waren Kurzbach en andere Solingse bestuurders bij ons te gast. Nu was het omgekeerd.’
Verhoeve heeft de aanslag niet met eigen ogen gezien. Hij bevond zich een eindje verderop. ‘Ik stond op een wat hoger platform, van waaruit we een goed zicht hadden op het muziekfeest. De sfeer zat er goed in. Normaal wordt het publiek steeds meer opgezweept door het aanwakkerende ritme van de muziek, maar opeens werd de muziek rustiger. Het ritme daalde, al had ik dat zelf niet zo in de gaten. Ik besloot te vertrekken en stond op een taxi te wachten, toen de muziek stilviel. De organisator van het feest betrad het podium en vroeg iedereen zo rustig mogelijk het plein te verlaten, omdat er een mesaanval had plaatsgehad.’
De Goudse burgemeester zegt dat hij van die gang van zaken veel heeft geleerd. Je moet niet opeens een evacuatie gelasten, want dan – de dader was nog altijd voortvluchtig en een klopjacht was begonnen – zetten mensen het waarschijnlijk op een rennen en ontstaat nog meer chaos. Je moet eerst voor kalmte zorgen door de muziek langzaam te dimmen. ‘De organisator moet al minstens een kwartier hebben geweten wat er was voorgevallen. Hij gebruikte die tijd om het publiek rustiger te maken. Bewonderenswaardige groepspsychologie. De mensen verlieten kalm en geordend het plein. Er ontstond geen enkele paniek.’
Fel debat over steekwapens
Het was voor de derde keer in vrij korte tijd dat ergens in Duitsland een afgewezen asielzoeker wild om zich heen stak. Er woedt nu een fel debat over de toelaatbaarheid van steekwapens. Verhoeve: ‘Zo’n aanslag kan ook in Nederland gebeuren. Het alarmeringsniveau staat hier al sinds december op 4.’ Toen ging het van ‘een aanslag is voorstelbaar’ naar ‘het risico is substantieel’.’
Verhoeve vertelt dat de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van Gouda in navolging van Zaandam en andere steden een verbod op steekwapens kent. ‘Maar ja, hoe controleer je dat? Bij elke winkel voor huishoudelijke artikelen kun je messen kopen, waarmee je vreselijke verwondingen kunt aanrichten. Zelfs een aardappelschilmesje kan dienen als wapen.’
Op de markt moet de kaasboer zijn handelswaar in stukken kunnen snijden. Dat snapt iedereen, zeker in Gouda. En wat is Solingen zonder messen? Staat er ‘Solingen’ op het lemmet, dan heb je een mes van hoge kwaliteit en dat is al heel lang zo. Verhoeve: ‘De stad is wereldberoemd om de productie van messen. Dat maakt deze gebeurtenis ook zo cru.’
Rouwritueel voor iedereen
Verhoeve doet zijn best om de positieve kanten te verwoorden van wat hij in Solingen meemaakte: ‘Op zondag was er een waardige herdenking. Jonge en oude vrijwilligers liepen rond in paarse hesjes. Ze boden iedereen een bekertje koffie aan. Plus een luisterend oor. Het plein waarop de aanslag plaatshad, was nog afgesloten voor politieonderzoek, maar vlakbij kon iedereen een kaarsje plaatsen, bloemen of iets anders neerleggen om uiting te geven aan zijn of haar gevoelens. Indrukwekkend. Op zulke momenten moet er een ritueel zijn dat openstaat voor iedereen.’
Ook in Gouda de vlag halfstok
De Goudse burgemeester raakte ook diep doordrongen van de betekenis van een stedenband, juist bij de verwerking van zo’n dramatische gebeurtenis als vrijdagavond in Solingen. Sinds 1957 zijn Gouda en Solingen met elkaar verbroederd. De legendarische burgemeester Karel James, die tussen 1938 en 1964 Gouda bestuurde, werd tijdens de oorlog door de Duitsers gearresteerd en in het Oranjehotel gevangen gehouden. Verhoeve: ‘Ik draag de ambtsketen die hij ook heeft gedragen. Daaraan heb ik vrijdagmiddag bij aankomst in Solingen tijdens een toespraak nog gerefereerd. Mijn voorganger James bleef niet in rancune steken. Hij wilde – zoals dat noemde – “vrede stichten na de oorlog” en zocht naar een waardengemeenschap.’
Verhoeve: ‘Solingen en Gouda onderhouden het contact niet alleen op bestuurlijk niveau. Ook jongerenverenigingen, sportclubs, scholen en kerken ontmoeten elkaar. Dat is fijn op vrolijke momenten, maar ook in geval van rouw. Het is bemoedigend als je dit samen kunt delen. Ik weet dat het Goudse medeleven de Solingers goed heeft gedaan. Ze stonden er niet alleen voor. Ook op ons stadhuis hangt de vlag halfstok.’