De Russisch-gezinde partij Georgische Droom won afgelopen weekend de verkiezingen in Georgië. Volgens de oppositie verliep de stembusgang niet eerlijk. Hoe nu verder? Vijf vragen.
1. Volgens de oppositie in Georgië steelt regeringspartij Georgische Droom de parlementsverkiezingen. Levert ze daar bewijs voor?
Nee. Wel zeggen de vier oppositiepartijen – die een coalitieregering wilden vormen zonder het Rusland goedgezinde Georgische Droom – hard te werken aan het verzamelen van bewijsmateriaal.
Georgische Droom kwam uit op 54 procent, terwijl sommige exitpolls op een ruime winst voor de oppositie wezen. Als Georgische Droom zo overtuigd is van de eerlijkheid van deze verkiezingen, zou de regeringspartij een onderzoek moeten toestaan.
2. De pro-Europese president Salome Zoerabisjvili sprak over een ‘speciale Russische operatie’ tijdens deze verkiezingen. Is daar bewijs voor?
Ook niet direct. En zo’n operatie zal ook lastig te bewijzen zijn. Een van de oppositieleiders, Nika Gvaramia van de Coalitie voor Verandering, noemde de verkiezingen onmogelijk te controleren voor oppositiepartijen en waarnemers. Volgens hem kreeg de oppositie geen toegang tot een controle van de elektronische machines die werden gebruikt bij de verkiezingen. Zo’n 90 procent van het stemmen verliep via die computers.
President Zoerabisjvili zei dat ‘de verkiezingen waren verlopen volgens het handboek van de Russische veiligheidsdiensten’. Dat wil zeggen: met intimidatie van kiezers, ambtenaren die bij demonstraties van Georgische Droom moesten opdraven, en zelfs geweld. Moskou is in elk geval blij met de uitslag, getuige veel commentaren van pro-Kremlin-kopstukken. Het noemt de westerse kritiek op de stembusgang ‘neokoloniale inmenging’.
3. Wat kan de oppositie nog doen?
Tijdens een grote demonstratie met duizenden betogers, maandagavond 28 oktober in de hoofdstad Tbilisi, ontvouwden de oppositiepartijen hun eisen. Ze willen een ongeldigverklaring van de resultaten. En nieuwe verkiezingen. Die moeten onder controle staan van de internationale gemeenschap en niet van de centrale kiescommissie, die de oppositiepartijen beschouwen als partijdig.
Bij de rechter de verkiezingsuitslag aanvechten, lijkt misschien de meest logische optie. Maar volgens analisten heeft dat weinig zin, omdat de rechters ook onder controle van Georgische Droom opereren. Dat bleek toen de oppositie in augustus het constitutioneel hof vroeg de wet op ‘buitenlandse agenten’ op te schorten. Het hof wees het verzoek af, zonder opgaaf van reden.
4. Is Georgië nog wel een democratie, of wordt het een autocratie à la Rusland en Wit-Rusland?
Als de verkiezingsuitslag blijft staan, vrezen waarnemers in Georgië dat dit de laatste min of meer democratische verkiezingen in het land zijn geweest. Omdat de oppositie dan geen vuist meer kan maken, zullen drie van de vier partijen de zittingen in het parlement boycotten.
Op langere termijn komen er dan partijen in het parlement die alleen nog in naam oppositie zijn. Zij zullen, naar Russisch voorbeeld, de macht van de regering nooit bedreigen. In Rusland heet dat ‘systeemoppositie’.
5. Hoe nu verder?
De regering zegt in 14 procent van de stemlokalen willekeurig stemmen te hertellen. Dat lijkt een steekproef om uit te vinden of er is gefraudeerd, en of er nieuwe verkiezingen nodig zijn. Maar het kan ook een truc zijn. Georgische Droom voelt de buitenlandse druk groeien en moet iets doen, in de hoop dat de kritiek dan afneemt.
Het lijkt evenwel onwaarschijnlijk dat deze partij de macht zal afstaan. Rusland zal dat nooit zomaar laten gebeuren. Mocht het tot een omwenteling komen, dan zal Moskou flink gaan stoken in het land. Net als tien jaar geleden in Oekraïne, waarna toenmalig president Viktor Janoekovytsj op het laatste moment het associatieverdrag met de Europese Unie weigerde te tekenen. We weten hoe dat is afgelopen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
