De voorgenomen fabriekssluitingen bij Volkswagen, de nationale trots van Duitsland, dompelen het land in rouw. Vakbonden weigeren akkoord te gaan en het personeel dreigt het werk neer te leggen. Wie heeft de oplossing?
Er gaat een schokgolf door Duitsland nu Volkswagen voor het eerst in zijn 87-jarige geschiedenis niet één, maar drie fabrieken in eigen land zou willen sluiten. ‘Pijnlijk en bruut,’ zo betitelde Daniela Cavallo, voorzitter van de ondernemingsraad bij Volkswagen, het harde saneringsbesluit van de grootste autobouwer van Europa dat via zakenkrant Handelsblatt zondag 27 oktober naar buiten kwam.
De machtige Cavallo sprak maandagochtend duizenden werknemers in thuisstad Wolfsburg toe vanaf een balustrade van de iconische Wolfsburg-fabriek, waarvan Adolf Hitler in 1938 de eerste baksteen legde. Door het voornemen staan minstens 30.000 banen binnen het concern op het spel. Voor de werknemers die ontslag ontlopen, dreigen forse loonkortingen.
De angst en pijn van tienduizenden fabrieksarbeiders
Cavallo, opmerkelijk genoeg zowel lid van de raad van commissarissen van Volkswagen als lid van de vakbond IG Metall, voelt als geen ander de angst en pijn van de fabrieksarbeiders. Haar vader kwam in de jaren zeventig uit het Zuid-Italiaanse Calabrië naar het Noord-Duitse Nedersaksen. In 1975 werd zij in Wolfsburg geboren. Ze werkte jarenlang voor Volkswagen en heeft sinds 2022 een stevig mandaat van 85 procent als voorzitter.
Dat jaar vertrok Herbert Diess voortijdig als topman van Volkswagen, nadat het merendeel van de commissarissen de kant van Cavallo koos. Eind september fulmineerde ze in een interview tegen Diess dat de onrust bij Volkswagen zijn schuld is. De huidige topman Oliver Blume waarschuwt net als zijn voorganger Diess dat het bedrijf op de kleintjes moet letten.
Onrust Volkswagen symbolisch voor malaise automobielindustrie
Want Volkswagen verkeert in een diepe crisis. De grootste autobouwer wereldwijd, na het Japanse Toyota, zit in een neerwaartse spiraal: auto’s, omzet, kasstroom en de winst. Alles wordt minder. Voor de tweede keer in drie maanden gaf Volkswagen dit jaar een winstwaarschuwing af. Volgens auto-analist Matthias Schmidt worstelt het bedrijf met de naweeën van de coronacrisis. ‘De verkoop ligt nog altijd twee tot drie miljoen auto’s onder het niveau van voor de pandemie.’ Woensdag 30 oktober maakte het bedrijf bekend dat de winst in het derde kwartaal van dit jaar met 42 procent daalde ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar.
De onrust bij Volkswagen staat symbool voor de algehele malaise in de auto-industrie. Tot 2035 kan eenvijfde van de banen in de sector wegvallen vergeleken met 2019, waarschuwt brancheorganisatie VDA.
China vormt de grootste bedreiging voor het Volkswagen-concern, dat ook eigenaar is van merken Audi, Seat en Skoda. Met zwaar gesubsidieerde autobedrijven BYD, Geely en Nio worden de Duitse merken in China weggeconcurreerd. De oneerlijke concurrentie leidt volgens Volkswagen-topman Blume ertoe dat de verkopen in China zijn ingestort. Schmidt: ‘Het patriottisme dat in Europa en Noord-Amerika niet ongewoon was, zie je nu in China ontstaan. Chinezen kiezen het liefst voor eigen producten.’
Das Auto staat voor de nationale trots van talloze Duitsers
Wie beweert dat Duitsland vanwege het getroebleerde verleden en het heden met extreem-rechts geen chauvinisme kent, heeft het mis. Das Auto staat voor de nationale trots van talloze Duitsers. Met de Volkswagen Kever bracht uitvinder Ferdinand Porsche miljoenen Duitsers aan de personenauto. Naar schatting schept alleen Volkswagen al – direct dan wel indirect – werkgelegenheid voor 300.000 mensen in Duitsland.
Maar in Wolfsburg weten ze het al langer: de gouden decennia, waarin Volkswagen dankzij de briljante verbrandingsmotor achterover kon leunen, zijn voorbij. De kosten van grondstoffen en energie rijzen de pan uit, de elektrische auto kampt met softwareproblemen en de riant betaalde banen hangen als een molensteen om de nek van het bedrijf.
Waarom kan Toyota met de helft minder mensen hetzelfde aantal auto’s produceren, vroeg Diess zich al af. Maandag herhaalde Thomas Schäfer, directeur van de divisie personenauto’s bij Volkswagen, dat de productiekosten in Duitse fabrieken soms wel twee keer hoger zijn dan in de werkplaatsen van de concurrenten.
Top van Volkswagen probeert onder werkgarantie uit te komen
De degelijke werkgever Volkswagen was voor werknemers lange tijd een baken van rust, mede door de prettige lonen en royale pensioenen en afvloeiingsregelingen. Maar sinds begin dit jaar is Volkswagen genoodzaakt 10 miljard euro te bezuinigen. De top van het bedrijf probeert onder een garantieregeling voor werkbehoud tot 2029 uit te komen. Schmidt geeft de leiding gelijk: ‘De vakbonden moeten wakker worden. De realiteit en de marktomstandigheden vertellen dat het anders moet.’
De vakbonden hebben een invloedrijke medestander in deelstaat Nedersaksen, dat met stemrecht van ruim 20 procent flinke druk kan uitoefenen. Naast Daniela Cavallo, de voorzitter van de ondernemingsraad, zetelt ook minister-president van de deelstaat Stephan Weil (SPD) in de raad van commissarissen van Volkswagen. Weil pleit voor ‘alternatieve oplossingen’ in plaats van fabriekssluitingen, met andere woorden: werkgelegenheid moet behouden blijven voor Nedersaksen, waar zes van de tien Volkswagen-fabrieken gehuisvest zijn.
Als akkoord uitblijft, gaat Volkswagen-personeel in staking
Of Volkswagen zomaar drie Duitse autofabrieken sluit, waagt auto-analist Schmidt te betwijfelen. ‘Het bedrijf zet in op een hoog aantal productieplaatsen. Maar ik verwacht niet dat er tegelijk drie fabrieken gaan sluiten.’ Het is een tactiek om uiteindelijk alle partijen tevreden te houden, denkt Schmidt.
Een andere kwestie zijn de salarissen. IG Metall eist voor het personeel een verhoging van de lonen met 7 procent. Volkswagen daarentegen overweegt de salarissen te willen korten tot 18 procent. Alle betrokkenen kijken in spanning naar de onderhandelingen in Wolfsburg. Als een akkoord uitblijft, gaat het personeel in staking. Maar daarmee zijn de structurele zorgen binnen het machtige autoconcern allerminst weggenomen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
