EU-correspondent René van Rijckevorsel over Donald Trumps wens om Groenland van de Denen over te nemen en de implicaties ervan voor de EU en de NAVO.
‘Een ongelooflijk landschap, super cool stuff,’ zei Donald Trump jr. vorige week in een filmpje dat hij postte op sociale media, met op de achtergrond de besneeuwde Groenlandse hoofdstad Nuuk.
Full throttle takeoff out of Greenland after an epic day. Big plane short runway in Nuuk. Send it. pic.twitter.com/TYCYjIEJTG
— Donald Trump Jr. (@DonaldJTrumpJr) January 7, 2025
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het was niet zomaar een ‘privébezoek’ van junior aan Groenland. Zijn vader, de inkomende president van Amerika, verspreidde in december 2024 het bericht dat hij Groenland wil overnemen van Denemarken.
‘Ten behoeve van de nationale veiligheid en vrijheid in de hele wereld, zijn de Verenigde Staten van Amerika van mening dat het bezit van en de controle over Groenland een absolute noodzaak zijn,’ schreef Trump toen hij de nieuwe ambassadeur in Kopenhagen aankondigde. Later sloot hij militaire inname van Groenland niet uit.
Wens om Groenland in te lijven past in Amerikaanse traditie
Dat Trump graag Groenland inlijft, is geen verrassing. Ook in 2019 deed hij een poging. Hij staat daarmee in een Amerikaanse traditie. Al sinds 1867 wordt er gesproken over de wens of noodzaak om Groenland over te nemen. In 1946 bood Washington 100 miljoen US dollar voor Groenland, in oppervlakte eenvijfde van Amerika en de helft van de Europese Unie.
Groenland, nog geen zestigduizend inwoners, behoort administratief tot het Koninkrijk Denemarken. Washington (op 3.250 kilometer) ligt hemelsbreed iets dichterbij dan Kopenhagen (3.500). De Deense premier Mette Frederiksen heeft gezegd dat het eiland, het grootste én dunstbevolkte ter wereld, niet te koop is.
Het land heeft daarover zelf ook iets te zeggen. Hoewel Groenland deel uitmaakt van Denemarken, kent het zelfbestuur sinds 1979. In 1985 stapte Groenland uit de (toenmalige) Europese Gemeenschap. Kopenhagen is nog wel verantwoordelijk voor buitenlandse zaken, justitie en defensie.
Waarom aast Trump op Groenland?
Waarom azen op deze ijsvlakte? Nou, Groenland heeft de grootste onontgonnen voorraden ter wereld van zeldzame aardmetalen die aan de basis liggen van geavanceerde wapensystemen en schone-energietechnologieën. Ook bevat de bodem van het Noordpoolgebied, en dus ook Groenland, grote hoeveelheden gas en olie.
Daarbij is het gebied een arena van geopolitieke concurrentie, waar Rusland en China hun economische en militaire invloed snel uitbreiden. De twee machten werken samen in de regio, gesteund door tientallen ijsbrekers en omvangrijke investeringen.
Hoe reageert de EU?
Als Amerika besluit om Groenland gewapenderhand in te nemen, ontstaat een paradoxale situatie. In 1951 kwamen de Verenigde Staten en Denemarken overeen dat de Amerikanen Groenland beschermen tegen aanvallen. En Groenland is ook nog onderdeel van de NAVO. Wat gebeurt er met artikel 5 (‘een aanval op één is een aanval op allen) als een NAVO-lid het grondgebied van een ander lid annexeert? Het is letterlijk en figuurlijk unknown territory – onbekend terrein.
Hoe reageert Brussel? In het ‘extreem theoretische’ geval van een Amerikaanse invasie, is de EU-clausule van wederzijdse bijstand van toepassing, zei een woordvoerder van de Commissie vorige week. Volgens deskundigen is de clausule zinloos omdat er geen militaire kracht achter staat.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
