Vijf vragen over een nieuwe juridische richtlijn in het Verenigd Koninkrijk waarbij etniciteit en identiteit de strafmaat kunnen beïnvloeden.
1. In het Verenigd Koninkrijk is de discussie over two-tier justice opgelaaid. Waarom?
Dat heeft te maken met nieuwe richtlijnen voor het opstellen van reclasseringsrapporten. De Sentencing Council, een agentschap dat twintig jaar terug in het leven werd geroepen door Tony Blairs New Labour, wil dat er vanaf 1 april bij het bepalen van de strafmaat rekening wordt gehouden met de ‘etnische, culturele en religieuze achtergrond’ van veroordeelden. Zo’n achtergrond moet gelden als een verzachtende omstandigheid. Ook jonge vrouwen en transgenders moeten volgens deze ‘positieve discriminatie’ sneller in aanmerking komen voor voorwaardelijke en werkstraffen.
2. Waar komt deze gedachtegang vandaan?
In 2017 leidde Labour-politicus David Lammy, de huidige minister van Buitenlandse Zaken, een onderzoek waarin onder meer gewag werd gemaakt van discriminatie binnen het strafrecht. De conclusie werd vier jaar later herhaald in een nieuw, soortgelijk rapport.
Meer dan een kwart van de Britse gevangenispopulatie komt uit etnische minderheidsgroepen, terwijl die 14 procent van de hele bevolking vormen.
Enkele leden van de adviesraad hebben in het recente verleden hun bewondering uitgesproken voor de Black Lives Matter-beweging. Sinds 2022 is, onder toezicht van de verschillende ministers, gewerkt aan herziening van de richtlijnen.
3. Hoe werd gereageerd op de nieuwe richtlijnen?
De Conservatieve woordvoerder Justitiezaken Robert Jenrick opende meteen de aanval met de suggestie om de leden van de Sentencing Council te vervangen. Hij wees in een krantenartikel op het beeld van Vrouwe Justitia op de gevel van de Old Bailey, de beroemde rechtbank in Londen. ‘Ze draagt een blinddoek, omdat rechtvaardigheid blind moet zijn,’ stelde hij. ‘Antiblank racisme verdient geen plaats in het rechtssysteem.’
Zijn partijgenoot Nick Timothy schreef: ‘Het is niet langer mogelijk om te ontkennen dat we in het land van Magna Carta, Habeas Corpus en de Bill of Rights een ongelijk politie- en justitiesysteem hebben.’
4. Gaat de Labour-regering iets doen?
Geschrokken van de ophef, stelde minister van Justitie Shabana Mahmood niet blij te zijn met deze aanbevelingen. In een brief aan het hoofd van de adviesraad, Lord Justice William Davis, schreef de sociaal-democraat: ‘Ik moet mijn ongenoegen kenbaar maken over de richting die deze richtlijnen hebben genomen waar het gaat om een andere benadering van etnische, culturele en religieuze minderheden.’
Ze wees erop dat ze zelf uit een etnische minderheidsgroep komt en geen voorkeursbehandeling wil. ‘Onder mijn leiderschap en onder deze Labour-regering zal er geen “two-tier justice” ontstaan,’ zo beloofde ze. Vicepremier Angela Rayner had er vorig jaar al op gehamerd dat two-tier justice een vorm van complotdenken is.
5. Wat nu?
De Conservatief Jenrick stelde in het Lagerhuis, via een amendement op een bestaande wet, voor om de macht van het Sentencing Council te beperken, maar kreeg daarvoor geen steun van de regering.
Rechter Davis benadrukte dat zijn Sentencing Council onafhankelijk is en dat de politiek zich er niet mee moet bemoeien. ‘Als de richtlijnen bij veroordelingen op welke manier dan ook worden gedicteerd door ministers,’ scheef hij, ‘is de onafhankelijkheid van de rechtspraak in het geding.’
Een dag voordat de richtlijnen in werking zouden treden kondigde Jenrick aan een rechtszaak aan te zullen spannen, terwijl de regering een wet voorbereidde om het besluit ongedaan te maken.
Op het allerlaatste moment besloot de Sentencing Council af te zien van de introductie van de omstreden richtlijnen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
