Toekomst Oekraïne op menu tijdens top Trump-Poetin in Alaska

Vanavond om 21.00 uur Nederlandse tijd (11.00 lokale tijd) is het eindelijk zover. De veelbesproken topontmoeting tussen de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin op de Amerikaanse luchtmachtbasis Elmendorf-Richardson vlak bij Anchorage, de hoofdstad van Alaska.

‘D-Day in Alaska’, schreeuwt de voorpagina van De Telegraaf. Maar of het echt de dag wordt die het eind van de oorlog in Oekraïne inluidt, is zeer de vraag.

Trump en Poetin gaan zowel met hun delegaties als één-op-één om tafel. Eerst ontmoeten de twee zeventigers elkaar met slechts tolken erbij, aansluitend is er een werklunch met de meegereisde ministers en diplomaten.

De ontmoeting wordt afgerond met een gezamenlijke persconferentie van Trump en Poetin. Het is de eerste keer sinds 2007 dat Poetin de Verenigde Staten bezoekt voor een één-op-één-gesprek met zijn collega-president.

Paria Poetin is uit op erkenning

De locatie is het Kremlin gunstig gezind. Poetin kan naar Alaska komen zonder over ‘vijandige’ landen te vliegen. Er is ook historische symboliek. Dat tsaristisch Rusland Alaska in de negentiende eeuw aan Amerika verkocht, gebruikt Moskou nu om grenswijzigingen te rechtvaardigen.

‘Alaska is een duidelijk voorbeeld dat staatsgrenzen kunnen veranderen en dat grote gebieden van eigenaar kunnen wisselen,’ schreef weekblad Moskovsky Komsomolets.

Poetin, de paria die de grootschalige agressie-oorlog deed terugkeren op het Europese continent, is uit op erkenning. En die krijgt hij vandaag van ‘s werelds machtigste land, Amerika. De top moet demonstreren dat de westerse pogingen om de Kremlinleider te isoleren, zijn mislukt en dat Rusland weer een belangrijke speler is in de wereldpolitiek. De Russische media staan te juichen.

Een nieuw akkoord over strategische kernwapens

Wat staat er zoal op de agenda? Een mogelijke wapenstilstand in Oekraïne uiteraard. Maar Poetin heeft ook gezinspeeld op een nieuw akkoord over strategische kernwapens.

Moskou zegde begin dit jaar zijn medewerking op aan het New START-pact over nucleaire wapenbeheersing. En niet kan worden uitgesloten dat het zal gaan over economische (grondstoffen)deals tussen de twee grootmachten.

Opvallend is namelijk dat Poetin naast buitenlandminister Sergej Lavrov en defensieminister Andrej Beloesov, ook Kirill Dmitriev meeneemt. Hij is CEO van het Russische investeringsfonds RDIF en een vertrouweling van Poetin. Moet hij Trump verleiden met aanlokkelijke voorstellen over economische samenwerking?

Hoe standvastig is The Donald?

De grootste vraag is natuurlijk: gaat Trump Oekraïens gebied ‘weggeven’ aan Poetin zonder dat de Europese betrokkenen, vooral Oekraïne uiteraard, erbij zijn? Trump zegde afgelopen woensdag in een digitale ontmoeting toe geen deal te sluiten met Rusland zonder directe betrokkenheid van Oekraïne.

De Franse president Emmanuel Macron zei na dat gesprek dat Trump inzet op een bestand. Ook zou Amerika bereid zijn om bij te dragen aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Maar hoe standvastig is The Donald als Poetin met complimentjes en aantrekkelijke deals gaat strooien?

Poetin, aan de winnende hand in de provincie Donetsk in Oekraïne, lijkt niet te wachten op een wapenstilstand en onderhandelingen. Hij prijst de ‘energieke’ en ‘oprechte’ pogingen van het Witte Huis om de oorlog in Oekraïne te beëindigen, maar dat kan ook tactisch geslijm zijn.

Poetin wil nog altijd de overwinning. Hij wil dat Rusland ten minste alle grondgebied behoudt dat is veroverd in de vier Oekraïense provincies Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson en dat Kyiv zich terugtrekt uit de delen van die regio’s die nog onder Oekraïense controle staan. Voor Oekraïne is dit onaanvaardbaar. ‘Oekraïners zullen hun land niet aan de bezetter afstaan,’ zegt president Volodymyr Zelensky.

De Russische economie staat onder druk

Er is wel een keerzijde voor Poetin. Wil hij die overwinning ook behalen ten koste van nog meer ontevredenheid onder zijn eigen bevolking? De Russische economie staat onder druk. Het begrotingstekort stijgt snel en de inkomsten uit de export van olie en gas dalen. Misschien biedt ‘Alaska’ hem de kans om te zeggen dat de doelen van zijn ‘speciale operatie’ zijn bereikt.

Geen enkele speculatie over inhoud en uitkomst van de top is meer dan een slag in de lucht. Poetin is sowieso een meester in het versluieren van zijn politieke bedoelingen. In de uitingen van Trump vallen vooral terugtrekkende bewegingen te zien.

Maandag 11 augustus zei hij dat de top slechts een ‘verkennende’ bijeenkomst zal zijn en suggereerde hij dat hij ‘waarschijnlijk binnen de eerste twee minuten’ weet of hij een akkoord kan bereiken met de Russische leider. ‘Misschien vertrek ik wel en wens ik hem veel succes, en dan is het voorbij.’ Een dag later noemde Karoline Leavitt, de persvoorlichter van het Witte Huis, de top een ‘luistersessie’.

Trump hengelt naar Nobelprijs voor de Vrede

Maar met Trump, die tijdens zijn campagne beloofde het conflict in Oekraïne binnen 24 uur te kunnen oplossen, kun je het beste het onverwachte verwachten. Twee weken geleden zei hij nog ‘niet meer zo geïnteresseerd’ te zijn in contact met Poetin nadat een reeks telefoongesprekken op niets was uitgelopen. ‘Elke keer als ik denk dat het gaat stoppen, doodt hij mensen,’ zei Trump. Nu rolt hij de rode loper voor de oorlogsmisdadiger uit.

In Trumps ijdelheid schuilt het grootste gevaar voor Oekraïne en Europa. Hij wil ten koste van veel degene zijn die een einde maakt aan de oorlog in Oekraïne. Ook hij hunkert (net als Poetin) naar internationale erkenning, liefst in de vorm van de Nobelprijs voor de Vrede.

Vaak wijst hij op andere conflicten die door zijn toedoen zijn beëindigd, zoals dat tussen Armenië en Azerbeidzjan. Hij zou in diverse telefoongesprekken met Noorse politici al hebben gehengeld naar de prijs, onder meer bij oud-NAVO-chef Jens Stoltenberg, nu de Noorse minister van Financiën.

De Vredesprijs wordt toegekend in Noorwegen en uitgereikt in Oslo. Het comité dat erover beslist, bestaat uit vijf leden die worden gekozen door het parlement van Noorwegen.

Trump wil vergaande concessies doen

Trump zal elke kans om in Anchorage vooruitgang te boeken op het gebied van vrede in Oekraïne, gretig aanpakken. Trump wil vergaande concessies doen, zoals juridische erkenning van bezet gebied als Russisch gebied en geen NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne.

De sluwe Poetin zal alles in het werk stellen om Trump het gevoel te geven dat het einde van de oorlog in het verschiet ligt – maar altijd op Russische voorwaarden.