Met de overwinning van PAS kiest Moldavië overtuigend voor een Europese toekomst, maar de weg vooruit is niet zonder hindernissen. De economische kwetsbaarheid en aanhoudende druk vanuit Moskou zullen de regering zwaar op de proef stellen.
Met 50,2 procent van de stemmen, en 55 van de 101 zetels, behaalde de liberale Partij van Actie en Solidariteit (PAS) van president Maia Sandu een absolute meerderheid bij de Moldavische parlementsverkiezingen.
De grootste concurrent, het pro-Russische en socialistische Patriottische Blok, kreeg 24 procent. Partijleider Igor Dodon claimde vooraf nog de winst. Na de uitslag riep hij op tot protest in de hoofdstad Chisinau.
De centrum-rechtse alliantie Alternatief behaalde 8 procent. Ook de pro-Russische linkse Onze Partij en het populistische Democratie Thuis haalden de kiesdrempel.
Russische inmenging
In aanloop naar de verkiezingen leefde de vrees voor grootschalige Russische inmenging. Rusland probeerde duizenden stemmen te kopen, zoals tijdens eerdere lokale verkiezingen. In een klein land als Moldavië kan dat snel het verschil maken. Diverse onafhankelijke waarnemers en ngo’s meldden dat er sprake was van Russische inmenging.
Vorige week nog arresteerde de politie 74 mensen op verdenking van ‘het opwekken van grote ongeregeldheden, gecoördineerd vanuit Rusland’.
President Sandu zei toen dat ‘honderden mensen betaald worden om onrust, geweld en angst op te stoken.’ Ze beschuldigde het Kremlin van hybride oorlogsvoering, via onder meer inmenging in verkiezingen, nepnieuws-campagnes en het financieel steunen van pro-Russische partijen.
Cyberaanvallen afgeslagen, met Nederlandse hulp
Fred Duijn, de Nederlands ambassadeur in Chisinau, is ‘ontzettend opgelucht en blij dat Moldavië zich weerbaar heeft gevormd tegen een reële Russische dreiging’.
Voor sommigen doet de uitslag misschien vermoeden dat het wel meeviel met die inmenging, maar Duijn weerspreekt dat. ‘Als je bijvoorbeeld kijkt naar cyberaanvallen, dan was het ongelofelijk spannend. De computers van de kiesraad waren gelukkig met Nederlandse steun beschermd, maar er zijn wel degelijk pogingen gedaan.’
De uitslag valt te zien als een onderstreping van de pro-Europese koers van president Sandu, zegt Duijn. Sandu verlegde de focus van Rusland naar Europa en vroeg in 2022 het EU-lidmaatschap aan. Vorig jaar begonnen de toetredingsonderhandelingen.
Duijn zei vorige week tegen EW dat winst voor het pro-Russische kamp een ‘somber scenario’ zou zijn. Hij benadrukte dat het ‘echt nek-aan-nek’ was. Zijn verwachting dat de pro-Europese neiging van het land niet ‘ineens verdampt’ zou zijn, bleek juist.
Von der Leyen: ‘Onze deur staat open’
EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen verwelkomde na de uitslag de Moldaviërs met open armen: ‘Jullie hebben een duidelijke keuze gemaakt: Europa. Democratie. Vrijheid. Onze deur staat open en we zullen jullie in elk opzicht ondersteunen.’
Ook andere westerse regeringsleiders en diplomaten haalden opgelucht adem. De Poolse premier Donald Tusk bedankte Sandu en het Moldavische volk voor hun ‘grote moed’. Volgens hem is dit resultaat essentieel om het Kremlin buiten de deur te houden in de regio.
De Britse premier Keir Starmer schreef op X dat ‘ondanks Russische pogingen om de Moldavische democratie te ondermijnen, het Moldavische volk een pad van vrijheid heeft gekozen’.
Ook de Nederlandse premier Dick Schoof liet zich positief uit: ‘Moldavië zet een duidelijke stap richting Europa. Nederland steunt deze koers volledig.’
Weg vooruit is voor Moldavië niet zonder hindernissen
Moldavië staat voor fikse uitdagingen, zoals aanzienlijke inflatie en dure energiekosten. Ook blijven spanningen in de regio het land onder druk zetten, evenals mogelijk verdere Russische ontregeling.
Sandu en haar PAS-partij hopen dat een nauwere samenwerking met de Europese Unie economische voorspoed met zich brengt. Zij kijken naar landen in de regio als Roemenië en Bulgarije, die economisch profiteren van Europese samenwerking.
Dit nieuwe mandaat biedt Sandu de kans om de onder haar ingeslagen pro-Europese weg door te zetten en de integratie met de EU te versnellen. Daarmee ligt de sleutel tot stabiliteit en welvaart voor het land binnen handbereik.