Hoe ingewikkeld het is om eenheid te vinden in de Europese Unie blijkt weer uit een zaak die in Luxemburg voor de Europese rechter komt. Oostenrijk daagt de Europese Commissie en eist dat kernenergie niet meer is geoorloofd als middel om klimaatneutraal te worden: het moet uit de groene taxonomie.
Woensdag 10 september is een belangrijke dag voor de Europese kernenergie-ambities. Het Europese gerechtshof in Luxemburg doet dan een uitspraak over de zaak T-625/22: Oostenrijk versus de Europese Commissie.
Oostenrijk daagt Europese Commissie over kernenergie
Oostenrijk bestrijdt het opnemen van kernenergie (en gas) in de Europese groene taxonomieverordening, die sinds 2023 van toepassing is. Die taxonomie bepaalt of een economische activiteit als ecologisch duurzaam wordt beschouwd. Dat is zo wanneer een substantiële bijdrage wordt geleverd aan de milieudoelstellingen, zonder dat dit ten koste gaat van een van deze doelstellingen.
Is dit belangrijk of vooral bureaucratisch geneuzel? Het eerste. De groene taxonomie is het financiële wapen van de EU om duurzaamheid af te dwingen. Het bepaalt wat wel en niet als een groene investering telt. Een investering mag alleen duurzaam heten als hij gaat naar iets dat in de taxonomie staat.
Taxonomie belangrijk voor de financiële wereld
Aanbieders van financiële producten in de EU, zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen, moeten openbaar maken welke beleggingen voldoen aan de klimaatcriteria van de taxonomie. Zij moeten per belegging, fonds of portefeuille aangeven welk deel aan de regels voldoet.
Dat geldt evenzeer voor grote ondernemingen en beursgenoteerde bedrijven. Ook zij moeten bekendmaken welk deel van hun omzet en kapitaaluitgaven in overeenstemming is met de EU-taxonomie.
Oostenrijk wil dat EU-rechter verordening nietig verklaart
Oostenrijk wil dat het gerecht van de EU de verordening nietig verklaart. Het land krijgt steun van Luxemburg, terwijl de Europese Commissie wordt gesteund door Bulgarije, Tsjechië, Frankrijk, Hongarije, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije en Finland. Allemaal landen met kerncentrales. Wat opmerkelijk is: Nederland ontbreekt.
De totstandkoming van de taxonomie ging gepaard met gedoe. Frankrijk (56 kerncentrales) wilde ook nucleaire energie als groen betiteld zien. Duitsland, dat dankzij oud-bondskanselier Angela Merkel stopte met kernenergie, zou juist graag zien dat aardgas in de taxonomie kwam.
Aardgas en kernenergie zijn ‘transitie-activiteiten’
Duitsland en Frankrijk, daar durft de rest van Europa niet snel nee tegen te zeggen. Gevolg was dat de Commissie na lang dralen kernenergie én aardgas als groen aanmerkte, maar onder strikte voorwaarden. Het zijn transitie-activiteiten (aardgas tot 2035 en kernenergie tot 2045) die alleen mogen worden ingezet als ze iets vervangen dat nog vervuilender is, zoals (in Duitsland) bruinkool.
Op termijn wil de EU naar volledige ‘hernieuwbare’ activiteit, zoals zon of wind. Gas is niet hernieuwbaar omdat het uit moeder aarde wordt opgepompt, kernenergie geldt niet als hernieuwbaar omdat het uranium nodig heeft én afval achterlaat.
Oostenrijk fel tegen kernenergie sinds Tsjernobyl
Oostenrijkers zijn fel anti-kernenenergie sinds het ongeluk in de Sovjet-kerncentrale Tsjernobyl in 1986. Het ongeval in Tsjernobyl, dat tegenwoordig in Oekraïne ligt, leidde tot een golf van protesten en activiteiten tegen kernenergie.
Het Oostenrijkse volk besefte dat ook kerncentrales in buurlanden een bedreiging kunnen vormen voor hun leven en gezondheid, zelfs als deze reactoren zich op grote afstand bevinden.
In een in 1978 gehouden referendum zei een meerderheid van de Oostenrijkers ‘nee’ tegen kernenergie. Enig egoïsme is het land niet vreemd: het haalt veel energie uit waterkracht, goed voor tweederde van de stroomvoorziening.