Met 35 dagen en nog steeds aan de gang is de Amerikaanse shutdown van 2025 de langste ooit. Waarom zit de federale overheid al meer dan een maand op slot?
De shutdown begon nadat het Huis van Afgevaardigden, de Senaat en de Republikeinse president Donald Trump het niet eens konden worden over het overheidsbudget voor het nieuwe fiscale jaar, dat op 1 oktober inging.
Het belangrijkste twistpunt zijn de belastingvoordelen die het voor 24 miljoen werkende Amerikanen betaalbaar maken om hun zorgverzekering in te kopen via de Afforable Care Act (ACA), ook wel Obamacare genoemd.
Als die belastingvoordelen niet worden verlengd, zoals de Democraten dat willen, zullen zorgverzekeraars volgens de onpartijdige organisatie voor gezondheidsonderzoek KFF hun premies volgend jaar meer dan verdubbelen.
Obamacare
Bijvoorbeeld omdat relatief gezonde Amerikanen zullen besluiten om uit Obamacare te stappen, waardoor alleen de meest zieke mensen overblijven. Republikeinen willen hier pas over onderhandelen zodra de overheid met een tijdelijke wet weer aan de slag gaat.
In het door hen gedomineerde Huis van Afgevaardigden volstaat een simpele meerderheid om zo’n lapmiddel er doorheen te drukken. Maar in de honderdkoppige Senaat heeft een dergelijke noodwet zestig stemmen nodig, en komen Republikeinen met hun 53 Senatoren steun tekort.
Welke diensten en ambtenaren worden het meest getroffen?
Sinds 1 oktober zijn alle ambtenaren die betrokken zijn bij niet-essentiële overheidsdiensten, zoals de belastingdienst, de voedselinspectie en de federale natuurparken, zonder betaling naar huis gestuurd.
Essentiële overheidsmedewerkers als immigratie-beambten, federale politieagenten en luchtverkeersleiders werken nog wel, maar worden pas betaald als de overheid weer helemaal open is.
De post wordt overigens nog wel bezorgd; de salarissen van de US Postal Service komen uit een apart fonds. En ook de 435 leden van het Huis van Afgevaardigden en de honderd Senatoren krijgen gewoon doorbetaald.
Met potjes schuiven om het loon van militairen te betalen
Het loon van de pakweg een miljoen militairen kon door het schuiven met potjes en ander kunst- en vliegwerk (waaronder een particuliere, anonieme gift van omgerekend zo’n 115 miljoen euro) op 1 november nog nét worden overgemaakt, maar dat lijkt bij de volgende betalingscyclus niet meer te lukken.
Geen geld meer voor SNAP
Dit weekend kwam ook het federale voedselbonnenprogramma Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP) zonder geld te zitten, iets wat bij eerdere shutdowns nog nooit is voorgekomen.
Na ingrijpen van een federale rechter put het Witte Huis inmiddels uit een noodfonds van het ministerie van Landbouw, maar zegt daar slechts de helft van de SNAP-uitgaven van 7 miljard euro per maand mee te kunnen dekken.
Daardoor dreigen 42 miljoen Amerikanen (onder wie meer dan een kwart miljoen militaire gezinnen) in de maand van het oogstfeest Thanksgiving honger te zullen lijden.
Hoe denken de betrokken partijen uit de patstelling te komen?
Anders dan bij eerdere shutdowns, waarin Republikeinen en Democraten op instigatie van het Witte Huis nog koortsachtig onderhandelden over een mogelijke oplossing, heeft president Donald Trump tot nog toe geweigerd om Democraten zelfs maar te ontmoeten.
Democraten geven op hun beurt geen strobreed toe, en lijken daarbij het Amerikaanse volk op hun hand te hebben. Volgens een enquête van KFF vindt maar liefst 78 procent van het electoraat dat de ACA-belastingvoordelen gehandhaafd moeten worden, al was het maar omdat veel Trump-stemmers óók zijn verzekerd via Obamacare.
Afschaffen van de filibuster
Trump heeft de Republikeinse partijleider uit de Senaat John Thune van South Dakota nu opgeroepen om een eind te maken aan de zogeheten filibuster, de mogelijkheid om wetsvoorstellen die de steun van minder dan zestig Senatoren genieten met eindeloze toespraken te torpederen.
Het afschaffen van die regel maakt de weg vrij voor een meerderheidsbesluit waarmee de overheid weer van het slot kan. Maar het schept ook een precedent waardoor Democraten bij het terugwinnen van de Senaat in de toekomst óók een stuk makkelijker hun wil zullen kunnen doordrukken.
Wie krijgt uiteindelijk de schuld?
Volgens een recente Washington Post-ABC News peiling geeft 45 procent van het Amerikaanse publiek de schuld aan Trump en de Republikeinse Partij, tegenover 33 procent die de Democraten hoofdverantwoordelijk houdt.
Of dat ook tot een electoraal voordeel kan leiden, wordt wellicht morgen in de ochtenduren duidelijk, als bekend wordt wie de winnaar is van de vandaag te houden gouverneursverkiezingen in Virginia. Daar komt het gros van de federale overheidsbeambten vandaan en wordt de pijn van de shutdown misschien nog wel het meest gevoeld.
Zoals de Democratische kandidaat Abigail Spanberger, die het opneemt tegen de Republikeinse Winsome Earle-Sears het zaterdag 1 november nog zei: ‘De kiezers in Virginia kunnen en zullen een boodschap afgeven te midden van de roekeloosheid en harteloosheid vanuit Washington.’