Er waait een separatistische wind door Europa. Nu Schotland zich volgende week in een referendum uitspreekt over onafhankelijkheid, dringt ook Catalonië aan op een volksraadpleging.
Veel Catalanen gingen donderdag de straat op om hun wens kenbaar te maken. Wordt Catalonië, een regio met ruim 7.5 miljoen zielen, onafhankelijk van Spanje? Elsevier zet vier vragen én antwoorden over het Catalaanse referendum op een rij.
1. Waarom een manifestatie op 11 september?
Miljoenen mensen vormden over een lengte van 11 kilometer een menselijke V. Die staat voor ‘Victoria, Voluntat en ‘Votar‘ – dat in het Nederlands ‘overwinning, vrije wil en stemmen’ betekent. Waarom zo veel symboliek op deze dag?
Op de elfde september herdenken de Catalanen de val van Barcelona in 1714 tijdens de Spaanse successieoorlog, die tot gevolg had dat het bestuur in Catalonië werd verboden en dat Catalaans voortaan niet meer mocht worden gesproken.
In de moderne tijd is deze dag uitgegroeid tot een feestdag waarop het Catalaanse nationalisme wordt gevierd. Maar de dag wordt ook steeds meer aangegrepen om de onvrede over (de slechte economie van) Spanje te uiten.
2. Waar maken de Catalanen zich boos over?
Het feit dat ze zich onderdrukt en niet serieus genomen voelen door de regering in Madrid, terwijl ze er telkens op wijzen dat de eigen regio toch echt de rijkste is van Spanje. De miljoenenstad Barcelona is het centrum van het meest geïndustrialiseerde gebied in Spanje. Een onafhankelijk Catalonië zou dus levensvatbaar zijn.
Maar er is natuurlijk ook een culturele dimensie: de Catalanen ergeren zich groen en geel aan maatregelen vanuit Madrid. De regering oefent steeds meer druk uit om meer Spaans en minder Catalaans te geven tijdens lessen op school.
Catalonië heeft een sterke, eeuwenoude culturele identiteit. In tegenstelling tot de Basken, verloopt de strijd van de Catalanen voor autonomie niet via geweld en militante bewegingen.
3. Wat zijn de kansen van zo’n referendum?
Het was gisteren precies 300 jaar geleden dat Barcelona viel – een mooie aanleiding om nog eens voor onafhankelijkheid te pleiten. En het referendum over afscheiding, dat volgende week in Schotland plaatsheeft, heeft de gemoederen doen oplopen.
Want waarom zou de Britse regering wél toestemming geven voor een stembusgang en de Spaanse regering niet? Madrid houdt pogingen tot het houden van een referendum steeds tegen.
Met reden, vinden ze daar, aangezien het houden van referendum in strijd is met de Spaanse grondwet. De hoogste Spaanse rechter heeft zich daar al over uitgesproken. Volgens de laatste peilingen is zeker 57 procent van de Catalanen vóör afscheiding, schrijft Der Spiegel. Catalaanse politici willen het referendum op 9 november houden.
4. Wie is er voor en wie is er tegen?
Toch zijn er ook tegenstanders van het referendum. Want wat moet Catalonië zonder Spanje, vragen zij zich af. Zij waarschuwen voor de economische gevolgen: bedrijven lieten, net als in Schotland, weten dat zij de regio verlaten als het tot onafhankelijkheid komt.
Ook de Europese Unie is ertegen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de Spaanse premier Mariano Rajoy toegezegd dat zij hem steunt in zijn verzet tegen het referendum. ‘De Duitse regering verdedigt de territoriale integriteit van alle EU-lidstaten,’ zei zij.