De Duitse bondskanselier Angela Merkel bindt de strijd aan met antisemitisme in haar land. Ze zei alles te willen doen om te voorkomen dat antisemitisme een kans krijgt.
Het baart haar zorgen dat haast elke Joodse instelling – net zoals in Nederland – politiebewaking nodig heeft. Intussen neemt het antisemitisme in Duitsland alleen maar toe. Elsevier.nl zet vijf vragen én antwoorden op een rij.
1. Hoe belangrijk is de bestrijding van antisemitisme voor Duitsland?
Het staat altijd hoog op de agenda. Dat er de laatste tijd weer luidkeels allerlei anti-Joodse leuzen in de Duitse straten te horen zijn, ligt erg gevoelig in een land waar de inwoners, media en politiek zich nog altijd schuldig voelen over de Jodenvervolging.
Voor de machtsovername van de nazi’s in 1933 woonden er in Duitsland ruim 500.000 Joden. Na 1945 was dat aantal door vluchten, deportaties en massamoord geslonken tot minder dan 30.000. Inmiddels wonen er weer meer dan 100.000 Joden in Duitsland. Dat stemt de bondskanselier tevreden. Ze zegt trots te zijn dat dit aantal na de oorlog weer is gegroeid. We moeten de Joden altijd beschermen, vindt Merkel.
2. Maar hoe wil Merkel antisemitisme tegengaan?
Vooral door er de aandacht op te vestigen en zich er voortdurend voor in te zetten. Ze roept de Duitsers om op 14 september mee te doen aan een grote demonstratie tegen antisemitisme bij de Brandenburger Tor in Berlijn.
Daar is Merkel zelf ook bij. Tijdens een gesprek in haar wekelijkse podcast-uitzending noemde ze verder geen concreet nieuw beleid. Ook verwees zij niet naar specifieke gevallen.
3. Waar komt het oplevende antisemitisme vandaan?
Traditioneel komt het antisemitische geluid van neonazi’s en van voetbalhooligans – groepen die vaak met elkaar zijn verweven. In Duitsland zijn ook vrij veel extreemlinkse groepen actief. Deze figuren bevinden zich vaak op een gevaarlijk vlak tussen anti-Israëlisme, anti-zionisme en antisemitisme.
Maar ook het ‘gewone’ Duitse volk is niet gevrijwaard van antisemitisme. In 2004 verschenen er schrikbare cijfers: 17 procent van de Duitsers vond dat de Joden zelf verantwoordelijk waren voor hun vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar de laatste tijd is er een groep die er wat betreft antisemitisme uitspringt: demonstrerende moslims die zich bij anti-Gaza-protesten in grote steden als Frankfurt en Keulen anti-Joods uitlieten.
4. Wat gebeurde er tijdens het Israël-Gazaconflict in Duitse steden?
Protesten tegen het Israëlische ingrijpen in de Gazastrook liepen verschillende keren flink uit de hand. Een betoger klom in een politiewagen en riep door een megafoon in het Arabisch onder meer ‘Israël kindermoordenaar‘. Ook klonk er ‘Jood, Jood, laffe klootzak, kom naar buiten en vecht alleen’ in het Arabisch.
Even daarvoor probeerden drie mannen een synagoge in Wuppertal-Barmen in brand te steken door het gooien van molotovcocktails. Nadien werd een 18-jarige man opgepakt, die zichzelf omschreef als ‘Palestijn’.
Onbekenden kalkten ‘Free Palestine’ op het gebedshuis. De synagoge werd daarop voortdurend bewaakt. Tijdens een pro-Israël-demonstratie in Hamburg werd een oude Joodse man in elkaar geslagen. En dan was er nog een Berlijnse imam die openlijk opriep tot het doden ‘van elke zionistische Jood’.
5. Hoe reageert de Joodse gemeenschap?
Geschrokken. Veel Joden voelen zich bedreigd. In Der Spiegel deed een Joodse winkelier onder een andere naam zijn verhaal over de veranderde sfeer. Sommige Joden in Berlijn mijden buurten waar veel moslims wonen. Ze doen ook hun keppeltje af, uit angst in elkaar te worden geslagen.
Door de bedreigingen en antisemitische incidenten voelde de ex-voorzitter van de Centrale Raad van Joden in Duitsland, Charlotte Knobloch, zich genoodzaakt om een dringend advies te geven: presenteer je voorlopig niet openlijk als Jood, anders is het risico doelwit te worden van een aanval te groot.