Zes wetenschappers onderzochten in opdracht van de Italiaanse staat op 1 april 2009 enkele lichte aardschokken die in de Italiaanse Abruzzen voelbaar waren. De verwoestende aardbeving die de stad l’Aquila vijf dagen later trof, zagen zij niet aankomen. Kunnen ze hier verantwoordelijk voor worden gehouden?
Om die vraag draait de rechtszaak tegen zes wetenschappers en een hoge ambtenaar van het Italiaanse nationaal crisiscentrum (Protezione Civile).
Zes jaar cel
De wetenschappers Giulio Selvaggi, Franco Barberi, Enzo Boschi, Mauro Dolce, Claudio Eva en Michele Calvi hoorden op 22 oktober 2012 vol ongeloof het vonnis van de rechtbank in l’Aquila aan: zes jaar cel wegens dood door schuld.
Als leden van het crisisteam dat seismologische activiteiten in de provincie l’Aquila onderzocht, trokken zij de conclusie dat evacuatie van het gebied niet nodig was. Dit pakte vijf dagen later noodlottig uit toen een zware aardschok de stad l’Aquila trof waarbij meer dan driehonderd personen het leven lieten. Ook de ambtenaar Bernardo De Bernardinis, die het crisisteam aanstuurde, werd veroordeeld tot een celstraf van zes jaar.
Protest
Veel inwoners van het getroffen gebied waren blij dat er eindelijk verantwoordelijken werden aangewezen voor de ramp, maar de wetenschap sprak schande van de uitspraak. ‘Dit is de dood voor wetenschappers die hun diensten leveren aan de staat,’ zei een woedende voorzitter van de Commissie ‘Grote Gevaren’, Luciano Maiani, direct na de uitspraak. ‘Ik begrijp nog steeds niet waar ik voor ben veroordeeld,’ zei de voormalige president van het Italiaanse Instituut voor Vulkanologie Enzo Boschi.
Verschillende rampenexperts in Italië legden hierop hun baan bij de overheid neer. ‘Geen wetenschapper wil straks nog meewerken aan een onderzoek in dienst van de staat,’ schreef de krant Corriere della Sera. Het prominente wetenschappelijke tijdschrift Nature riep de wetenschap op tot een massaal protest tegen het Italiaanse rechtssysteem.
Vrijspraak
Of het protest van invloed is geweest, zal nooit duidelijk worden. Maar maandag sprak het gerechtshof in l’Aquila de zes wetenschappers op alle punten vrij van rechtsvervolging. Alleen de ambtenaar, De Bernardis, kreeg in hoger beroep nog twee jaar celstraf. Zoals in Italië gebruikelijk is, worden de motieven achter het arrest pas later bekend, maar vermoedelijk hebben de raadsheren geconcludeerd dat vervolging een gevaarlijk precedent kan scheppen voor wetenschappers die hun vakkennis inzetten voor de staat.
Het arrest werd maandag begroet met boegeroep en verwensingen van boze nabestaanden. Zij vinden dat de staat nu alsnog wegloopt voor de verantwoordelijkheden die het draagt voor de ramp.
De vrijgesproken vulkanoloog Boschi sprak van een ‘zeer belangrijke uitspraak’. ‘Dit kan een beginpunt zijn van een verzoening tussen de wetenschap en de rechtsspraak. Op dit moment liggen die twee werelden nog heel ver uit elkaar’.