Landen als Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Moldavië, Oekraïne en Wit-Rusland komen niet in aanmerking voor het lidmaatschap van de Europese Unie (EU). De voormalige Sovjetrepublieken, die teleurgesteld zijn, moeten het doen met het al bestaande partnerschap.
Dat blijkt uit de slotverklaring op de top in de Letse hoofdstad Riga. Dit Oostelijk Partnerschap is geen ‘voorportaal’ voor EU-lidmaatschap, zei de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA).
‘We moeten in dit stadium geen verwachtingen wekken die niet kunnen waargemaakt. Het partnerschap is volgens hem meer dan ooit van belang, nu de spanningen met Rusland zijn opgelopen, na de annexatie van de Krim en de onrust in Oost-Oekraïne. De beste manier om conflicten te voorkomen, is door nauw met elkaar samen verbonden te raken en te blijven.’
Status quo
Maar, zei Koenders, het partnerschap moet niet worden gezien als keuze tegen Rusland. Nederland wil geen nieuwe lidstaten in het oosten. Het stuurt daarmee aan op een status quo, waarin landen als Oekraïne niet bij Rusland horen maar ook niet bij de Unie. ‘Rusland is een belangrijke dimensie’, zegt een Nederlandse diplomaat.
‘Oekraïne en de andere landen liggen tussen Europa en Rusland. Wij willen dat zij een normale relatie met zowel Rusland als de EU hebben.’
Forse aanvallen
Toch waren er op de eerste dag van de top in Riga forse aanvallen aan het adres van de Russen. Zo veroordeelde de voorzitter van de EU-Raad, Donald Tusk, ‘het destructieve, agressieve en intimiderende optreden’ van het ‘pestigere’ Rusland – terwijl er op de bijeenkomst ook twee landen waren die juist goede betrekkingen onderhouden met het land van Vladimir Poetin. Armenië en Wit-Rusland voelden niets voor een krachtig statement tegen het buurland.
Met beloftes over economische en politieke samenwerking probeert de Unie de landen los te weken van Rusland en in de Europese invloedssfeer te krijgen, iets dat tijdens de top nog eens werd benadrukt.
Investeringen
Op de top is besloten dat er door de EU twee miljard euro wordt vrijgemaakt voor investeringen in kleine ondernemingen in Georgië, Moldavië en Oekraïne.
Tijdens het overleg stond, naast de betrekkingen met de ex-Sovjet-republieken, ook de crisis rond Griekenland centraal. De Griekse premier Alexis Tsipras overlegde urenlang met de Franse president François Hollande en de Duitse bondskanselier Angela Merkel.