Mariano Rajoy voert een verhitte strijd tegen radicaal-links, Catalaanse nationalisten en corruptieschandalen in eigen gelederen.
Ongekende hittegolven teisteren de Spaanse binnenlanden. Spanje beleeft de heetste zomer aller tijden. Niet alleen de temperaturen lopen op: het land zit midden in een verhitte verkiezingsstrijd. In Catalonië zijn regioverkiezingen uitgeschreven voor eind september. De nationalistische regiopresident Artur Mas heeft aangekondigd dat dit het startschot is van niet minder dan een volksopstand, compleet met het eenzijdig uitroepen van de onafhankelijke republiek Catalonië.
Een uitdaging voor de door corruptieschandalen geteisterde premier Mariano Rajoy. Die is bovendien verwikkeld in de strijd voor de landelijke verkiezingen eind dit jaar. Bij de laatste peilingen werd hij uitgeroepen tot de minst gewaardeerde politicus ooit. Dat belooft weinig goeds voor de regerende Partido Popular.
Hoofd boven water
Rajoy gebruikte de Griekse crisis om de kiezers te waarschuwen tegen Podemos, de linkse straatprotestpartij die de afgelopen maanden stormenderhand Spanje veroverde. Podemos-leider Pablo Iglesias, die openlijk de Griekse Syriza-premier Alexis Tsipras steunde, zal Spanje opnieuw in een economische crisis storten, aldus de premier.
Het lijkt te werken. Terwijl de door Podemos gesteunde bewegingen bij de lokale verkiezingen in mei nog een grote winst behaalde en zelfs Madrid en Barcelona wisten te veroveren, valt de partij nu weer terug. Dat verhindert niet dat premier Rajoy het uiterst moeilijk krijgt om het hoofd boven water te houden.
Met naast Podemos ook nog eens de Ciudadanos-partij (de Spaanse D66) in opkomst gaat Spanje voor het eerst in zijn geschiedenis een coalitieregering tegemoet. En het is zeer de vraag of de conservatieve partij daarvan deel uit zal maken.
Rajoy weet ook nauwelijks een antwoord te geven op de Catalaanse nationalisten. Regiopresident Mas noemt de verkiezingen een referendum voor de afscheiding van Catalonië. Staatsrechtelijk is dat onzin en op het randje van ongrondwettelijk handelen.
Falend beleid
In Madrid gaan al stemmen op om het regiobestuur tijdelijk uit de macht te zetten. Tegenstanders wijzen erop dat Mas, die steeds radicaler is geworden, bezig is met een vlucht naar voren. Door de regionale verkiezingen uitsluitend als een referendum voor afscheiding te presenteren, probeert de nationalistische leider de aandacht af te leiden van zijn eigen falende beleid en corruptieschandalen.
Volgens de peilingen is het de vraag of de kiezers in Catalonië de afscheiding bij de verkiezingen met een meerderheid zullen steunen. Maar de stemming tussen de Catalaanse regio en de rest van Spanje lijkt hoe dan ook verpest. In Madrid zijn intussen de vaste politieke verhoudingen van de twee grote partijen verleden tijd. Spanjes klimaat is blijvend veranderd.
Elsevier nummer 34, 22 augustus 2015