De oorlog in Syrië woekert al ruim vier jaar voort. Waar veel Syrische vluchtelingen aanvankelijk onderdak vonden in de omringende landen, kiezen ze nu massaal voor Europa. Hoe komt dat?
De migratiestroom naar Europa heeft het afgelopen jaar een opvallende vlucht genomen. Waar Frontex vorig jaar in totaal 283.523 irreguliere migranten telde, staat dat aantal nu al op ruim 600.000.
Griekse route
De route vanuit Turkije naar de Griekse eilanden bleek dé route van 2015 te zijn. De afgelopen maanden arriveerden iedere dag circa 5.000 migranten in bootjes op eilanden als Kos en Lesbos.
Aangezien de oorlog in Syrië nu al ruim vier jaar voortwoekert, is het de vraag waarom die migrantenstroom juist nu zo massaal op gang is gekomen. Simpele antwoorden zijn er bij migratievraagstukken niet. Toch kunnen vier cruciale aanjaagfactoren worden onderscheiden.
Uitzichtloos
Ten eerste is er de uitzichtloosheid van de situatie in Syrië. ‘Toen Amerika uiteindelijk besloot om de Syrische president Bashar al-Assad niet te bombarderen, ging er een golf van teleurstelling door de vluchtelingenkampen in Libanon en Turkije,’ zegt de Nederlandse Gemma Bennink die namens de Verenigde Naties het onderwijs voor vluchtelingen coördineert in Libanon.
‘Vergeet niet dat de meeste mensen zijn gevlucht voor Assad en niet voor IS. De miljoenen Syriërs in Libanon, Jordanië en Turkije hebben de hoop verloren dat er op korte termijn een einde komt aan het conflict in hun thuisland. Sommigen nemen het risico en gaan terug naar Syrië, maar de meesten gaan op zoek naar een betere toekomst’.
Slechte omstandigheden
De slechte omstandigheden voor Syriërs in de omringende landen vormen een tweede factor. Het Wereldvoedselprogramma halveerde de toelages voor alle landen waar Syriërs worden opgevangen. Daarnaast blijven Syriërs in landen als Libanon of Turkije tweederangsburgers en kunnen ze alleen werken of studeren als ze veel geld betalen.
‘De echte rijken redden zich wel, maar bij de middenklasse raken de potjes na al die jaren nu wel leeg,’ zegt Bennink. ‘Die mensen lopen hier tegen een muur op en gaan andere opties overwegen. Omdat Syrische vluchtelingen in Europa wel mogen werken en studeren, wordt die optie steeds interessanter.’
Succesverhalen
Ten derde zijn er de succesverhalen van Syriërs die de reis al hebben ondernomen. Migranten hebben de neiging elkaar te kopiëren. Door het grote aanbod zijn de prijzen van mensensmokkelaars flink omlaag gegaan. Voor 1.300 zit je al in een bootje naar Griekenland. En eenmaal in Griekenland ligt de weg naar Duitsland open.
Dit zorgt ervoor dat niet alleen Syriërs, maar ook Afghanen, Pakistanen, Irakezen nu gebruik maken van de gelegenheid. Zelfs Kosovaren en Albanezen vragen nu massaal asiel aan. Dit kopie-gedrag heeft een massa op de been gebracht die niet meer te stoppen lijkt.
Merkel
Tot slot was daar de uitnodiging van de Duitse bondskanselier Angela Merkel die zei dat alle (Syrische) vluchtelingen van harte welkom zijn in Duitsland. Velen hebben die uitnodiging onmiddellijk aangenomen.
Volgens Bennink zijn veel Syriërs hierdoor niet meer tegen te houden: ‘Merkel heeft veel twijfelende vluchtelingen het laatste zetje gegeven.’