Bijna dagelijks spreken Duitse gezagsdragers uit dat het land de stromen migranten niet meer aankan en dat maatregelen nodig zijn. De vraag blijft onbeantwoord wie nu eigenlijk wie bestuurt.
Vorige week riep de minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière dat de gebruikelijke gezinshereniging voor vluchtelingen afgeschaft dient te worden of anders tenminste met een paar jaar zou moeten worden uitgesteld.
Enkele uren later werd de minister door zijn eigen ministerie gecorrigeerd. De minister had voor zijn beurt gesproken en moest zijn opmerking weer intrekken.
Aansturing
De vraag blijft onbeantwoord wie nu eigenlijk wie bestuurt. De Duitse minister zijn ministerie of omgekeerd, en als het niet de minister is die aanstuurt wie stuurt dan het Ministerie van Binnenlandse Zaken aan?
Zo’n incident rond de belangwekkende uitspraak van de Duitse minister De Maizière past heel goed in een roman van Kafka of zou door George Orwell kunnen zijn verzonnen. Maar het lijkt er meer op dat ‘handbesturing’ een structureel verschijnsel is als het in Duitsland gaat om het overheidsbeheer van het migratie-dossier.
Geen stukken
De Duitse advocaat Clemens Altweiler vroeg zich af hoe de bondskanselier op 4 september tot haar beslissing was gekomen om de grenzen voor illegale migratie wagenwijd open te zetten. Op welke wettelijke basis had zij deze beslissing gebaseerd? Op basis van welke informatie en analyses? En niet in de laatste plaats: met wie had de bondskanselier ruggespraak gepleegd? Of was dit geheel en al haar eigen beslissing?
Altweiler heeft het Bundeskanzleramt en het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de rechtbank in Berlijn gedaagd om alle informatie op te vragen over deze verstrekkende beslissing, die zoals hij stelt ‘menselijk begrijpelijk is maar het Duitse en Europese recht buitenspel heeft gezet’.
Op zijn verzoek aan het Ministerie van Binnen- en Buitenlandse Zaken om de ambtelijke stukken die licht werpen op de beslissing van Merkel op 4 september openbaar te maken, kreeg de advocaat uit Düsseldorf te horen dat er geen ambtelijke stukken bestaan over deze beslissing.
Diepe crisis
Beide voorvallen illustreren glashelder dat Duitsland op het migratie-dossier dat het land in een diepe crisis heeft gestort en het einde van de Europese Unie weleens kan inluiden is overgegaan op ‘handbesturing’.
Het managen van de migratiecrisis vanuit het Bundeskanzleramt heeft plaats met mondelinge instructies waardoor het proces niet meer tot de bron herleidbaar is.
Dat is een buitengewoon ongewenste ontwikkeling voor de transparantie van bestuur in Duitsland en de Europese Unie.