Alcohol, een machocultuur en nieuw verworven vrijheid zorgen voor een schrikbarend aantal aanrandingen op Amerikaanse universiteiten. Nederland kampt mogelijk met vergelijkbare problemen.
‘Eén op de vijf vrouwen wordt slachtoffer van aanranding tijdens vier jaar studie aan een Amerikaanse universiteit.’ Het is een schokkend percentage.
Helaas vormt Harvard geen positieve uitzondering. Het afgelopen jaar traden Harvard-studentes naar buiten met onthutsende verhalen. Bijvoorbeeld een meisje dat door een huisgenoot werd gedwongen tot seks; ze kreeg de universiteit niet zo ver de dader over te plaatsen naar een ander studentenhuis.
President Barack Obama riep een jaar geleden een taakgroep in het leven om dit probleem op universiteiten aan te pakken. Het ministerie van Justitie begon een onderzoek naar 55 universiteiten, waaronder Harvard.
Taboe
Tot voor kort was dit onderwerp taboe op Harvard. ‘Onze studenten doen dit soort dingen niet’, was de heersende gedachte. Officiële cijfers ondersteunden dit beeld: studentes melden minder dan 20 procent van de aanrandingen bij officiële instanties.
Zelfs onder studenten wordt het thema nauwelijks besproken. Illustratief was het vak Arts of Communication, waarin studenten persoonlijke toespraken geven. Ik hoorde meer dan honderd speeches, met daarin de emotioneelste verhalen: van oorlogstrauma’s tot liefdesverdiet, van zelfmoord tot geboorte.
Eén woord werd geen enkele keer genoemd: seks.
Uit eten
Tijdens één vak kwam het onderwerp aan bod, omdat een mannelijke student bij een studentassistente erop had aangedrongen uit eten te gaan. Het werd direct een rel.
Vrouwelijke studenten spraken er schande van. Mannen voelden zich onheus bejegend. De student in kwestie verliet woedend de zaal.
In hetzelfde college gingen we dieper in op het thema seksualiteit. Na een kwartier stak een Chinese studente haar hand op: ‘Ik heb nu al langer over seks gepraat dan in mijn hele leven.’
Voor dit thema bestaat duidelijk geen universele taal, wat het moeilijker maakt om oplossingen te vinden.
Actiegroep
Mijn medestudente Anna richtte de actiegroep ‘Harvard-studenten vragen respect’ op. De groep organiseert bijeenkomsten om het probleem onder studenten bespreekbaar te maken. Een groepsdiscussie over seksueel geweld is nu een verplicht onderdeel van de introductieweek.
Onder invloed van de actiegroep wijzigde Harvard haar beleid. De bewijslast die nodig is om een dader te straffen, werd verlaagd.
Sommige hoogleraren aan de Harvard Law School vinden dit te ver gaan. Ze zijn bang dat studenten onterecht worden gestraft. Volgens de actiegroep is deze angst onterecht: net als voor andere geweldsdelicten is minder dan één op de tien meldingen van aanranding een valse beschuldiging.
Oorzaken
Waarom is seksueel geweld zo’n groot probleem op Amerikaanse universiteiten? Er is geen eenduidig antwoord. Het is een combinatie van factoren.
Alcohol speelt vaak een belangrijke rol. Door de leeftijdsgrens van 21 jaar zijn veel studenten niet gewend aan alcohol. Als ze toch drinken, loopt dit geregeld uit de hand.
Veel jonge studenten moeten ook wennen aan hun nieuwe vrijheid. Vanuit een besloten omgeving bij hun ouders wonen ze opeens op een campus met duizenden leeftijdgenoten. De eerste twee maanden worden ook wel de red zone genoemd; dit is de periode dat de meeste meisjes worden aangerand.
De machocultuur onder mannenverenigingen draagt bij aan het probleem. Bussen vol studentes van omringende universiteiten komen naar Harvard om met jongens te feesten. Sommige jongens kunnen hier niet mee omgaan. Het is een kleine groep veelplegers die het merendeel van de aanrandingen veroorzaakt.
Nederland
Overmatig alcoholgebruik, nieuwe vrijheid, een machocultuur binnen mannenverenigingen: deze oorzaken zijn allemaal ook van toepassing op Nederland. Het is daarom niet uit te sluiten dat seksueel geweld ook een serieus probleem vormt onder Nederlandse studenten.
Elke Nederlandse universiteit heeft beleid en vertrouwenscontactpersonen inzake seksueel geweld. Op Harvard bleek echter dat dit lang niet genoeg is om het probleem in te dammen.
Dialoog
Veel slachtoffers schamen zich en durven zich niet uit te spreken. Ze zijn ook bang dat een aanklacht geen zin heeft. Meestal zijn er geen getuigen: het is het woord van het slachtoffer tegen dat van de dader. Slechts een klein deel van de daders wordt veroordeeld.
Het probleem kan alleen aan de oppervlakte komen als universiteiten een interne dialoog op gang brengen. Het voorbeeld van Harvard laat zien dat studenten en de overheid kunnen helpen deze discussie aan te zwengelen.
Statistisch gezien kent bijna iedereen die op een universiteit heeft gezeten, minimaal één vrouw die is aangerand of verkracht. We weten het vaak alleen zelf niet.
Universiteiten moeten het probleem daarom niet bij voorbaat onderschatten. Het is tijd voor actie.