De levensvatbaarheid van een gezamenlijke munt staat of valt met het bestaan van een ultieme macht die op een cruciaal moment knopen doorhakt. Ziedaar de fundamentele zwakte van de eurozone.
Ze zouden met een voorstel komen, echt waar. Ze kwamen wel, maar zonder voorstel. Het nee-volk uit Griekenland doet mij denken aan wijlen Hugo Chávez, de oud-president van Venezuela.
Ook hij was een exotische communist: hij startte met het streven naar rechtvaardigheid en eindige als dictator. De dictator van de rechtvaardigheid beroept zich altijd op de wil van het volk; 61 procent van de Grieken schreef een blanco cheque uit voor de communisten, de internationale broeders van de SP.
Extreem-links
Zet even uw afkeer van de euro en de EU opzij. Ook ik ben zeer kritisch, maar het gaat nu even om meer dan het lot van de euro. De vraag wat het einddoel van de extreem-linkse regering van Griekenland is, werd kortgeleden in The Guardian verhelderd door oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis:
‘A Greek or a Portuguese or an Italian exit from the Eurozone would soon lead to a fragmentation of European capitalism, yielding a seriously recessionary surplus region east of the Rhine and north of the Alps, while the rest of Europe would be in the grip of vicious stagflation.
‘Who do you think would benefit from this development? A progressive left, that will rise Phoenix-like from the ashes of Europe’s public institutions? Or the Golden Dawn Nazis, the assorted neofascists, the xenophobes and the spivs? I have absolutely no doubt as to which of the two will do best from a disintegration of the Eurozone.
‘I, for one, am not prepared to blow fresh wind into the sails of this postmodern version of the 1930s. If this means that it is we, the suitably erratic Marxists, who must try to save European capitalism from itself, so be it.
‘Not out of love for European capitalism, for the Eurozone, for Brussels, or for the European Central Bank, but just because we want to minimise the unnecessary human toll from this crisis.’
Waarschuwing
U ziet: ik zat niet te fantaseren toen ik het huidige Griekenland vergeleek met de Weimarrepubliek. Maar in werkelijkheid denkt Syriza dat de communisten of andere antikapitalistische krachten dwars door de politieke instabiliteit heen aan de macht zouden komen.
Alleen al dit besef moet een ernstige waarschuwing zijn voor de Grieken en andere Europeanen. Onze regeringen hebben inderdaad een romantische fout gemaakt door enkele zuidelijke landen tot de eurozone toe te laten.
Opsplitsing
Een munt, een monetaire unie, sterft niet zomaar. Met een stervende munt raakt een politieke ordening, een politieke ruimte in staat van ontbinding. Daarom schreef ik voortdurend over een gecontroleerde Grexit of de opsplitsing van euro in twee zones. Dat is dan een transformatie, geen ontbinding.
De moderne democratie – en dus ook de open samenleving – wordt continu bedreigd door twee interne krachten: utopische internationale socialisten (het communisme) en utopische nationaal-socialistische krachten.
Hardnekkig
De rechtvaardigheid die zij zoeken, zal eindigen in een totalitair regime. Daarom beschouwen democraten rechtvaardigheid als een evenwicht tussen menselijke waardigheid en vrijheid.
En de utopische eurocraten? Door hun anti-politieke elitaire aard wakkeren zij bij het volk het verlangen naar directe machtsuitoefening aan. Pas aan het eind van dit proces ontdekt het volk het bedrog van simpele oplossingen.
De kern van het probleem dat door de eurocraten over het hoofd werd gezien, is een hardnekkig politiek vraagstuk: een munt berust op een onvervreemdbare en soevereine macht. Negentien landen met hun leiders en parlementen moeten gezamenlijk een soevereine macht vormen als basis voor een monetaire eenheid.
Cliëntelisme
Er zijn negentien talen, negentien culturen, negentien belangen, negentien nationale tegenstellingen en – het belangrijkste – negentien manieren van denken over intermenselijke verhoudingen.
Het zuiden van Europa gelooft bijvoorbeeld in cliëntelisme. De socialistische Griekse regering weet dat in Brussel geen soevereine macht zetelt. Een soevereine macht beschikt immers over middelen om een definitieve beslissing af te dwingen en te handhaven.
Op het cruciale moment blijkt nu dat de eurozone is gefundeerd in geklets. De oprichters van de eurozone namen het model van de EEG en later de EU over voor de eurozone of Europese Monetaire Unie (EMU).
Ultieme macht
De EU is juist gefundeerd in de afwezigheid van een soevereine macht. Ze is gebaseerd op wederzijds vertrouwen en een permanente dialoog. Het is, om het filosofisch te zeggen, het Habermas-model voor een democratische ordening.
Een levensvatbare munt functioneert met de idee van een ultieme macht die op een cruciaal moment de knoop doorhakt en die daarna in stand houdt, desnoods met geweld. De dreiging van geweld is de latente, maar nog altijd aanwezige mogelijkheid in dienst van een soevereine macht: het beslissingsmoment en het handhavingsmoment.
Revolutie
Er zijn negentien landen met negentien – vaak tegengestelde – extreme krachten. En wanneer een van deze krachten aan de macht komt en niet wil onderhandelen, wankelt de muntunie.
Syriza wil een linkse Zuid-Europese revolutie ontketenen en heel Europa destabiliseren. De Griekse revolutie moet vreedzaam worden geaborteerd.