Vanwege de migratiecrisis is de Europese integratie tot stilstand gekomen en zijn geopolitieke patronen opeens weer zichtbaar. Zo is ook de Duitse angst voor een Europese omsingeling weer aan de orde. Dat is een Duits trauma, dat nooit echt is overwonnen. De migratiecrisis leidt tot heropleving van die oude demonen, met alle gevaren van dien.
Vanaf de stichting van Bismarck-Duitsland in 1871 geldt de Duitse angst voor een tweefronten-oorlog. In de Eerste Wereldoorlog wilde Duitsland die vermijden door in het Oosten Tsaristisch Rusland te verzwakken.
Lenin werd onder begeleiding van de Duitse keizerlijke veiligheidsdienst naar Rusland gebracht om daar een revolutie te ontketenen.
Chaos
Het lukte en Duitsland hoefde Rusland, dat al gauw in een revolutionaire chaos verkeerde, niet meer te vrezen aan zijn oostgrenzen.
In de Tweede Wereldoorlog nam Duitsland diverse maatregelen om een vermeende omsingeling te voorkomen.
Nadat eerst Polen onder de voet was gelopen, werd in het Westen een Blitzkrieg ingezet, waarmee in 1940 snel met West-Europa werd afgerekend.
Visegrád
Net als in de twintigste eeuw roept Duitsland ook nu het onheil over zichzelf af. De fatale uitspraak van de Duitse bondskanselier Angela Merkel (‘Wir schaffen das‘) heeft niet alleen miljoenen migranten in beweging gebracht. Een minstens zo dramatisch gevolg is dat de Europese Unie in blokken uiteenvalt.
De Visegrád-landen (Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië: de V4) die door Duitsland als assemblagetuin werden beschouwd, zijn het eerste afvallige blok. De V4 is een anti-Duitse politiek gaan voeren en heeft Duitsland in het oosten stevig vastgezet.
De druk van de V4 op Duitsland wordt de komende maanden verder opgevoerd met het Hongaarse referendum over de gedwongen opvang van migranten.
Brexit
De slachtingen door jihadisten in Parijs maken dat Frankrijk en België in de ban zijn van hun war on terror. De Franse gunnen de Duitsers hun ‘migranten’ (lees: goedkope arbeidskrachten), maar weigeren bij monde van premier Manuel Valls om zelf meer migranten op te nemen.
Als gevolg hiervan hebben Frankrijk en België de grenzen gesloten. Met een eventuele Brexit op 23 juni is Duitsland ook in het westen omsingeld.
Intimi
In de herfst behoorde de Oostenrijkse kanselier Werner Faymann nog tot de intimi van Angela Merkel. Maar de Oostenrijkers zijn door schade en schande wijs geworden.
Het land zet druk op Duitsland om met het roekeloze beleid op te houden en de instroom van migranten via de Balkan radicaal te beperken. Het gevolg is dat aan de zuidkant Duitsland – tot Beiers genoegen – dicht komt te zitten.
U-boten
Duitsland is het land er niet naar om zich bij een omsingeling neer te leggen. Ditmaal hanteert het geen Blitzkrieg of U-Boten als strategie, maar het hele pallet aan politieke intimidatie: dreigementen, diplomatieke druk, chantage, charmeoffensieven, woede-uitbarstingen, medialaster, politieke sabotage, rammelen met de geldbuidel, rookgordijnen, tijdrekken, et cetera.
Intussen zoeken de Duitsers hun toevlucht tot de Middellandse Zee om uit deze continentale omsingeling te komen. Hierdoor zit Europa opgescheept met een nieuwe coalitie: Merkel, Erdogan en Tsipras.
Dit gelegenheidstrio vormt een even onorthodox als onvoorspelbaar politiek bondgenootschap dat Europa er niet veiliger op zal maken.