Het Westen heeft terechte zorgen over het Rusland van Vladimir Poetin, schrijft Afshin Ellian. Maar een vijandverklaring is een slecht idee: onder leiding van president Donald Trump kan beter worden gezocht naar gemeenschappelijke belangen.
De Europese leiders zijn in paniek. Ze hadden gehoopt dat de nieuwe Amerikaanse president anders zou praten en handelen dan in zijn campagne. Dat hij een ‘presidentiële houding’ zou aannemen. Vrij vertaald betekent dat dat Donald J. Trump afstand zou moeten nemen van zijn overtuiging en plannen. De Europese leiders verwachtten kennelijk de geboorte van een nieuwe Trump.
Dat gebeurde niet. Zijn inaugurele rede in Washington D.C. maakte een einde aan die illusie. De Amerikaanse president wil zijn plannen uitvoeren. Maar het is niet duidelijk in welke mate en hoe. Precies hierin ligt een enorme ruimte voor de Europese diplomatie.
Het grootste onderwerp van nu is Poetin, niet Trump
Het grootste politieke en militaire onderwerp van nu heet Vladimir Poetin, oftewel de Russische Federatie. De relatie tussen het Westen en Rusland is totaal verstoord door een aantal misstappen van Rusland, maar ook van de Europese Unie.
Over de aard en wezen van president Poetin bestaat er geen meningsverschil: Poetin is geen democraat en houdt ook niet van democratie. Hetzelfde geldt voor de mensenrechten: het zijn minimale begrippen in de Russische context. Daarnaast heeft de Russische staat bewezen dat zij geen achting heeft voor de soevereiniteit van omringende landen: zie de annexatie van de Krim en de aanwezigheid van de Russische militairen in Oost-Oekraïne.
Een aantal omringende landen van Rusland is terecht bezorgd. De NAVO heeft een aantal noodzakelijke stappen genomen om die zorgen weg te nemen. Het beleid van oud-president Barack Obama was gericht op het inkaderen van Rusland als politieke en militaire vijand. Een aantal Europese landen en politieke bewegingen ging met het beleid van Washington mee.
Ik was en ben tegen de vijandverklaring van de Russische federatie. Rusland is een concurrerende politieke en militaire macht. Het moet worden ingekaderd binnen de grenzen van redelijkheid.
Handelsoorlog tegen Rusland moet worden beëindigd
Het Westen kan invloed hebben op de politiek in Rusland zolang er geen nieuwe Koude Oorlog wordt ontketend. De politiek van vijandverklaring en handelsoorlog met Rusland moet op een acceptabele wijze worden beëindigd.
President Trump werkt nu aan zijn Ruslandpolitiek. Voor een dialoog moet naar belangen worden gezocht. Vandaaruit kunnen vruchtbare onderhandelingen beginnen.
Wat is het gemeenschappelijke belang op dit moment? Dat is het vernietigen of althans het beperken van het islamitische terrorisme. Amerika zou een alomvattend plan in de strijd tegen het islamisme kunnen lanceren.
Trump en Poetin moeten samen het islamisme bestrijden
Rusland en Amerika moeten samen op verschillende fronten het islamisme bestrijden. Rusland moet zijn sjiitische proxymachten verzoeken om Syrië te verlaten. Het Westen zou Turkije en Saoedi-Arabië moeten verzoeken om hun steun aan alle groepen inclusief de zogenaamde gematigde rebellen te stoppen.
Daarna moeten Rusland en Amerika volgens een militair plan met bombardementen en inzet van speciale eenheden alle islamisten in Syrië uitroeien. Tegelijkertijd wordt Syrië in drie veiligheidszones opgedeeld: de zone van president Assad (het gebied waarover hij nu heerst), de Russische zone en de Amerikaanse zone. De effectieve beveiliging van deze gebieden kan gestalte krijgen via een internationale troepenmacht als de oorlog volledig is beëindigd.
Voor een dialoog tussen Rusland en het Westen moet naar gemeenschappelijke belangen worden gezocht.
Na Syrië Afghanistan en de rest van Centraal-Azië
Ook zouden er afspraken moeten worden gemaakt voor de termijn waarbinnen de familie van Assad Syrië moet verlaten. Hij kan naar Rusland verhuizen. En verkiezingen? Nee, er moeten juist geen verkiezingen worden gehouden. Er moet een tijdelijk bewind komen in Damascus, voor de zone van Assad. Verkiezingen kunnen een nieuwe burgeroorlog veroorzaken.
Er is een periode van tien jaar van wederopbouw en normalisering nodig om vast te stellen wat de precieze omvang van Syrië zou kunnen zijn. Ook moet samen met Rusland en China een plan worden gemaakt voor verdere interventie in Afghanistan. Ook hier kunnen verschillende veiligheidszones ontstaan.
China heeft een immens belang bij het bestrijden van islamisten in Afghanistan. Vandaaruit moet Centraal-Azië schoongeveegd worden van islamisten. Eigenlijk zouden de Amerikanen en de Russen het grensgebied, na een periode van waarschuwing voor ontruiming, het grensgebied met Pakistan volledig en onophoudelijk moeten bombarderen. Dat grote gebied zou voor onbepaalde tijd onbewoonbaar en als oorlogszone verklaard moeten worden.
Maar waarom zou Rusland hier aan meewerken?
Mooi bedacht, maar waarom zou Rusland meewerken? Amerika kan de Krim als onderdeel van de Russische Federatie erkennen. Ook zou de NAVO-grens met Rusland kunnen worden gemarkeerd: niet in Oekraïne maar bij de grens met Oekraïne.
Amerika en Europa kunnen ook de sancties tegen Rusland opheffen. Meer Russen in het Westen en meer westerlingen in Rusland in het kader van cultuur, economie en onderwijs. De bevolkingen van Rusland en het Westen moeten langzamerhand vormgeven aan een wederzijds vertrouwen en een andere toekomst.
Een nieuwe Ruslandpolitiek is noodzakelijk voor de Europese en Amerikaanse veiligheid. Geef president Trump de ruimte om een nieuwe verantwoorde Ruslandpolitiek te ontwikkelen.