Trump kan de WHO beter van binnenuit aanpakken

Trump ondertekent een decreet om per januari 2026 uit de Wereldgezondheidsorganisatie te stappen. Beeld: Pool/ABACA/Shutterstock

Maandag 20 januari zette de kersverse president Donald Trump zijn handtekening onder een presidentieel decreet om de Verenigde Staten terug te trekken uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Volgens hem is de organisatie een puinhoop die Amerika financieel leegzuigt, terwijl landen als China de dans ontspringen. ‘We worden afgezet,’ zei Trump toen hij het decreet tekende.

De WHO krijgt haar geld uit twee potjes. Er zijn verplichte bijdragen die vastliggen per land en ongeveer 20 procent van het budget vormen, en vrijwillige bijdragen die per periode verschillen. De Verenigde Staten zijn al jaren de grootste geldschieter.

In 2022 en 2023 stortten de Verenigde Staten bij elkaar zo’n 1,3 miljard euro in de WHO, 15 procent van het budget. China, met 1,4 miljard inwoners, kwam met een beduidend kleiner bedrag over de brug.

De WHO is veel te soft voor China volgens Trump

Trump heeft sowieso geen hoge pet op van de WHO. Tijdens de coronapandemie vond hij de organisatie veel te soft voor China. Volgens Trump werd de ernst van de uitbraak onder het tapijt geveegd en kreeg de wereld niet de echte cijfers te zien.

Ook verwijt hij de WHO dat ze te lang tegen reisrestricties waren, die de wereld veel ellende hadden kunnen besparen.

Hij vindt bovendien dat de WHO meer oog heeft voor andere landen dan voor de Verenigde Staten en de Amerikaanse belangen structureel negeert.

Maar er spelen ook persoonlijke factoren. Trump en Anthony Fauci, de Amerikaanse topviroloog tijdens de pandemie, lagen voortdurend met elkaar in de clinch. Fauci waagde het nu en dan publiekelijk zijn afkeuring te laten blijken over de uitspraken van de president. Trump vergeet dergelijke schofferingen niet.

In Trumps ogen zijn Fauci en de WHO twee handen op één buik. Wetenschappers die lockdowns, mondkapjes en samenwerking met China bepleitten? Daar heeft hij niks mee.

Rechter kan roet in het eten gooien

In zijn eerste termijn probeerde Trump al uit de WHO te stappen, maar zijn opvolger Joe Biden draaide dat besluit terug. Dit keer lijkt Trump meer vastberaden en heeft hij een grotere kans op succes.

Een rechter zou nog roet in het eten kunnen gooien. Op diezelfde manier sneuvelde eerder deze week een decreet dat automatisch staatsburgerschap bij geboorte op Amerikaans grondgebied moest afschaffen.

In het geval van de WHO zou een rechter kunnen oordelen dat het Congres moet worden geraadpleegd over het verlaten van een internationaal verdrag. Maar met het Congres aan zijn zijde hoeft Trump daar weinig van te vrezen.

🔴 EW’s visie: De geldkraan dichtdraaien kan averechts werken

Trump heeft een punt dat hij druk wil zetten op landen om eerlijk bij te dragen. Dat de Verenigde Staten verhoudingsgewijs veel meer betalen, is lastig uit te leggen, net zoals Trump NAVO-lidstaten erop wijst dat ze steevast minder bijdragen dan de Amerikanen.

Ook wringt het dat landen die minder bijdragen, zoals China, steeds meer invloed krijgen. Zo kreeg Peking het voor elkaar dat de WHO traditionele Chinese geneeskunde erkent, zoals acupunctuur en kruiden. Deze zijn nu opgenomen in de ICD-11, het internationale classificatiesysteem voor ziekten.

WHO geen handelsorganisatie

Tegelijk is de WHO geen handelsorganisatie, waarbij lidstaten voor elke euro die ze bijdragen minstens zoveel terug mogen verwachten. Het is deels ook een vorm van buitenlandse hulp.

Zonder de Amerikaanse miljoenen komt de WHO in de problemen, vooral in armere landen. Programma’s tegen ziekten zoals aids, malaria en tuberculose kunnen flinke klappen krijgen. Dat leidt tot meer zieken en doden in die landen.

Bovendien kan Amerika zelf schade oplopen. Het verliezen van directe toegang tot cruciale informatie en samenwerkingsverbanden kan toekomstige pandemieën moeilijker beheersbaar maken.

Het grootste risico: China krijgt vrij spel

En misschien wel het grootste risico: door op te stappen, geven de Verenigde Staten China vrij spel om hun invloed in de WHO te vergroten. Peking heeft al laten weten klaar te staan om de financiële leegte op te vullen.

Als Trump echt iets wil veranderen, kan hij beter proberen de WHO van binnenuit te hervormen in plaats van zijn land te isoleren. De Verenigde Staten zijn er niet bij gebaat, en de wereldgezondheid ook niet.