De feiten: Rusland steunt idee wapenstilstand, maar er zijn ‘nuances’
Vladimir Poetin staat open voor het Amerikaanse idee voor een wapenstilstand van dertig dagen met Oekraïne – maar wel onder zijn voorwaarden. Dat zei de Russische president donderdag 13 maart tijdens een persconferentie met de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko.
‘Wij zijn voorstander van een staakt-het-vuren, maar er zijn nuances,’ zei Poetin. ‘Een potentieel staakt-het-vuren moet de onderliggende oorzaken van het conflict aanpakken.’
Oekraïne ging dinsdag 11 maart al akkoord met een volledig staakt-het-vuren van dertig dagen. Dat maakten beide landen bekend na te hebben gesproken in Jeddah, Saudi-Arabië.
EW’s visie: Trump moet druk opvoeren als hij vrede wil
Door: buitenlandredacteur Matthijs van SchieHet lijkt wellicht goed nieuws dat Poetin het idee voor een wapenstilstand niet onmiddellijk afwijst. Maar het is zeer twijfelachtig of de Russische president daar ooit mee akkoord zal gaan.
Met een ogenschijnlijke handreiking naar het voorstel dat de Verenigde Staten en Oekraïne overeenkwamen, stemt de geslepen Poetin Trump gunstig.
Hij speelt het diplomatieke spel handiger dan Volodymyr Zelensky. De Oekraïense president hamerde er twee weken geleden in het Witte Huis op dat Poetin niet valt te vertrouwen in het geval van een staakt-het-vuren. Rusland schond al ruim vóór de invasie van 2022 telkens afspraken om Oekraïne met rust te laten.
Zelensky’s verbeten houding was contraproductief, omdat hij de toorn wekte van Trump en vicepresident JD Vance. Maar inhoudelijk had hij groot gelijk. Dat blijkt maar weer uit de onrealistische voorwaarden die Poetin stelt.
Zo wil hij dat Oekraïne zich tijdens het staakt-het-vuren niet herbewapent of hermobiliseert. Ook moet het Westen in die periode de militaire hulp aan Kyiv staken.
Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zei eerder deze week al dat Rusland ‘onder geen enkele voorwaarde’ westerse troepen toestaat om in Oekraïne de vrede te bewaren, zoals onder meer Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk opperen.
Dit alles is voor Oekraïne logischerwijs onacceptabel. Onder deze voorwaarden is het wachten op een nieuwe Russische aanval. Terecht beschuldigt Zelensky Poetin ervan dat die ‘de zaken wil rekken’ om de oorlog weer voort te zetten.
Trump moet duimschroeven aandraaien bij Poetin
Hopelijk laat Trump zijn oren niet hangen naar de vage en trainerende Poetin. Als hij echt vrede in Oekraïne wil afdwingen, zou Trump nu de druk op Rusland stevig moeten opvoeren – zoals hij eerder deed tegenover Zelensky.
Woensdag 12 maart zinspeelde Trump daarop, toen hem werd gevraagd wat er zou gebeuren als Moskou een staakt-het-vuren verwerpt. ‘In financiële zin zouden we dingen kunnen doen die heel slecht zijn voor Rusland. Het zou verwoestend zijn voor Rusland.’
Te denken valt aan de ‘bone-breaking sancties en tarieven’ die de Republikeinse Senator Lindsey Graham in stemming wil brengen.
Een positief signaal is dat Trump deze week strengere sancties heeft ingesteld tegen de Russische olie-, gas- en bankensectoren. Daarmee ontkracht hij de eerdere geruchten dat hij van die sancties af zou willen.
Ook een juiste stap is de hervatting van Amerikaanse wapenleveranties en inlichtingen aan Oekraïne, eerder deze week.
Als Trump Rusland verder de duimschroeven aandraait, met nog steviger sancties, kan hij Poetin hopelijk ook bewegen tot concessies en het accepteren van een staakt-het-vuren.
Daarmee zou van een einde aan de oorlog uiteraard nog lang geen sprake zijn. Laat staan een rechtvaardige vrede, waarbij Oekraïne het door Rusland geannexeerde grondgebied terugkrijgt.
Maar als Trump, zoals hij zelf stellig beweert, ‘aan niemands kant staat’ en vrede wil in Oekraïne, is stevige druk op Poetin een noodzakelijke eerste stap.
Wie zegt wat?
Door: EWPoetin tijdens de persconferentie
- Poetin bedankte Trump, omdat hij zijn nek uitsteekt. De Russische president is ‘het eens met het voorstel om de vijandelijkheden te beëindigen. Maar dit moet leiden tot vrede op lange termijn en het aanpakken van de onderliggende oorzaken van de crisis.’
- Poetin heeft nog wel wat vragen voordat een staakt-het-vuren werkelijkheid kan worden, zei hij. ‘Hoe zullen deze dertig dagen worden gebruikt?’ citeert het Russische staatspersbureau TASS hem. ‘Om de gedwongen mobilisatie in Oekraïne voort te zetten? Om daar wapens te leveren? Om nieuw gemobiliseerd personeel te trainen? Of wordt er niets van dit alles gedaan?’
- ‘Wij zijn voorstander van een staakt-het-vuren, maar er zijn nuances,’ zei Poetin. Zoals: ‘Wat gaan we doen met de resterende Oekraïense troepen in de regio Koersk?’ Volgens Poetin moet rekening worden gehouden met de ‘realiteit op de grond’.
- Poetin is ‘in gesprek met de Verenigde Staten en andere westerse landen’ om de levering van gas uit Rusland naar het Westen weer mogelijk te maken. Hij zei dat westerse bedrijven welkom zijn om terug te keren, en profijt zullen ondervinden van zakendoen met Rusland.
- Poetin liet doorschemeren dat hij en Trump kunnen bellen om het voorstel voor een staakt-het-vuren te bespreken.
Trump reageert op Poetin
- Trump noemt Poetins verklaring ‘veelbelovend’, maar ‘niet volledig’. Hij herhaalt bereid te zijn met Poetin te praten over een wapenstilstand.
- ‘Ik hoop dat Rusland het juiste doet,’ zegt de Anerikaanse president.
- Het zou een ‘grote teleurstelling voor de wereld’ zijn als Rusland niet meegaat in het Amerikaanse vredesplan, zei Trump donderdag 13 maart bij zijn ontmoeting met NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte in het Witte Huis.
- Tevens had Trumps team donderdag 13 maart een ‘goede en productieve discussie met Poetin’, schrijft de Amerikaanse president op Truth Social. Op zijn sociale medium schrijft hij in kapitalen dat ‘duizenden Oekraïense troepen volledig zijn omsingeld door het Russische leger’, en dat hij Poetin met klem heeft verzocht hun levens te sparen.
Zelensky reageert op Poetin
- Het waren ‘zeer voorspelbare, zeer manipulatieve woorden van Poetin’, zegt de president van Oekraïne. ‘Poetin is natuurlijk bang om rechtstreeks tegen president Trump te zeggen dat hij deze oorlog wil voortzetten, dat hij Oekraïners wil doden.’
- Zelenky’s chefstaf Andrij Jermak gaat een stap verder: ‘Oekraïne zal nooit voor een bevroren conflict gaan. We zijn er absoluut tegen. Wat dat betreft vallen onze standpunten volledig samen met die van onze Amerikaanse partners, die ook tegen een bevroren conflict zijn.’
Wat zeggen internationale media?
- Nieuwssite Politico stelt dat Poetin vooral veel voorwaarden en vragen op tafel legt.
- Ook The New York Times is sceptisch. Poetin gaat volgens de krant ‘bij lange na niet akkoord met staakt-het-vuren, maar zegt er wel voor open te staan’.
- The Wall Street Journal schrijft dat Poetin geen reden heeft om serieus in te gaan op een wapenstilstand, aangezien Rusland vooruitgang boekt op het slagveld.
Verdere verdieping: Rusland rukt op in Koersk
De Verenigde Staten besloten dinsdag 11 maart de wapenleveranties en het delen van inlichtingen met Oekraïne te hervatten, nadat Kyiv zich positief opstelde ten opzichte van een wapenstilstand met Rusland.
Nadat Washington op 4 maart die steun had stopgezet, begon Rusland een offensief in de West-Russische regio Koersk tegen Oekraïense troepen. Die staken in augustus de grens over, in een poging om troepen weg te leiden uit Oost-Oekraïne.
Donderdag 13 maart claimde het Kremlin Soedzja te hebben heroverd. Die stad gold als de belangrijkste Russische plaats die de Oekraïense troepen hadden ingenomen.
Een dag eerder bezocht Poetin voor het eerst sinds de Oekraïense opmars de regio Koersk. In militaire kledij zei de president dat Oekraïne er spoedig volledig verslagen zal zijn. Volgens legerleider Valeri Gerasimov is 90 procent van de regio alweer in handen van de Russen.
Koersk had een troef kunnen zijn voor Oekraïne bij toekomstige onderhandelingen met Rusland. Bijvoorbeeld als ruilmiddel, om door Rusland geannexeerde gebieden in Oost-Oekraïne terug te krijgen.
Poetin moet zijn falen in Oekraïne wel verkopen als een succes