De feiten: EU-gerecht tikt Commissie op de vingers in Pfizergate-zaak
Bron: Hof van Justitie van Europese UnieDe Europese Commissie gaf ‘geen plausibele verklaring ter rechtvaardiging’, toen ze het verzoek afwees van een journalist om tekstberichten in te zien. Dat oordeelt het gerecht van de Europese Unie in Luxemburg in zijn langverwachte uitspraak in de ‘Pfizergate’-zaak.
De Europese Commissie wees het verzoek van New York Times-journalist Matina Stevis af, omdat de Commissie niet in het bezit zou zijn van de documenten.
Von der Leyen en Pfizer: sms’jes over vaccins van 35 miljard
Het gaat om alle tekstberichten die Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Albert Bourla, de CEO van farmaciegigant Pfizer, uitwisselden tussen 1 januari 2021 en 11 mei 2022.
Von der Leyen en Bourla onderhandelden naar verluidt per sms en app over de aankoop van 1,8 miljard coronavaccins voor 35 miljard euro, op het hoogtepunt van de covidpandemie.
Transparantie EU: waar zijn Von der Leyens sms’jes?
Volgens het gerecht verschafte de Commissie ‘onvoldoende duidelijkheid over de vraag of de gevraagde tekstberichten zijn verwijderd en, in dat geval, of zij vrijwillig of automatisch zijn verwijderd, dan wel of de mobiele telefoon is vervangen’.
De Commissie gaat mogelijk in beroep bij het Europese Hof. Wel kwam zij al met een weinigzeggende reactie.
EW’s visie: ‘Pfizergate’ legt machtsstructuur van Von der Leyen bloot
Door: Rene van Rijckevorsel, correspondent Brussel‘Pfizergate’ of ‘Deletegate‘ gaat allang niet meer alleen om de inhoud van de tekstberichten. De rechtszaak is ook en vooral een manier om de aandacht te vestigen op Von der Leyens sterk gecentraliseerde ‘presidentiële’ leiderschapsstijl.
Von der Leyen vergroot macht in Commissie
Het is in Brussel een publiek geheim dat de Duitse Commissievoorzitter aan alle touwtjes trekt, zeker sinds het aantreden van haar tweede Commissie, in december 2024. Zij en een aantal EVP-partijgenoten in de Commissie controleren alle dossiers van enige importantie.
Von der Leyen ziet er bovendien geen been in om op de grote issues, zonder dat te laten weten, de regie over te nemen van de verantwoordelijke Commissaris.
Zoals toen ze begin maart ReArm aankondigde, het 800 miljard euro bevattende herbewapeningsplan voor de Europese Unie. Andrius Kubilius, die gaat over de EU-defensie-industrie, was in geen velden of wegen te bekennen.
Alles is zogenaamd transparant in Brussel. Alle documenten zijn openbaar. Maar hoe de besluitvorming in de Commissie tot stand komt, blijft in nevelen gehuld. Zoals ook de aankoop van de coronavaccins bij Pfizer.
Appjes Von der Leyen illustreren gebrek aan transparantie EU
Met de wetenschap dat Von der Leyen en Bourla met elkaar hadden zitten sms’en en appen, was er een mogelijkheid om dat gebrek aan transparantie aan te kaarten.
Maar veel andere besluitvorming komt uit de koker van het machtige kabinet van Von der Leyen, onder leiding van haar landgenoot Björn Seibert. Wat in het Berlaymont of telefonisch mondeling wordt bedisseld, kun je niet opvragen.
Naar aanleiding van ‘Pfizergate’ zullen Von der Leyen en haar Commissie kiezen voor nog meer besluitvorming zonder wat vroeger een paper trail was, en nu een mobile trail.
Veelzeggend is dat Europees Commissarissen tegenwoordig ‘standaardtimers’ gebruiken voor hun (WhatsApp-)berichten. Berichten verdwijnen automatisch zeven dagen na verzending uit de chat.
Verdere verdieping: Zijn appjes officiële documenten of gewoon vluchtige berichten?
Iedereen die geregeld appt, weet: wat je vroeger in een (al dan niet telefonisch) gesprek deed, doe je nu snel even met je smartphone. De vraag is of een app-conversatie wel moet worden gezien als een ‘officieel document’.
In de (Nederlandse) rechtbank geldt een appgesprek niet per se als officieel document. Wel kan het als bewijsmiddel worden gebruikt. In het (Nederlandse) rechtssysteem geldt het principe van vrije bewijsleer: alles mag als bewijs worden ingebracht, zolang het op een eerlijke manier is verkregen.
‘Delete-gate’ smet voor Von der Leyen