De feiten: Israël akkoord met vredesplan Trump, wachten nu op Hamas
De Amerikaanse president Donald Trump presenteerde maandagavond 29 september tijdens een persconferentie met Benjamin Netanyahu zijn twintigpuntenplan voor het einde van de oorlog in Gaza. De Israëlische premier heeft het plan geaccepteerd.
Het wachten is nu op een officiële reactie van Hamas. Als de terreurorganisatie instemt met het plan, stoppen de gevechten, worden alle levende gijzelaars vrijgelaten en de lichamen van de dode gijzelaars binnen 72 uur overhandigd aan Israël. Ook wordt de humanitaire hulp naar Gaza fors opgevoerd.
Plan: Israël vertrekt grotendeels uit Gaza, maar blijft in bufferzone
Het Israëlische leger moet zich in drie fases terugtrekken uit grote delen van de Gazastrook, maar blijft voorlopig aanwezig in een veiligheidsbufferzone aan alle grenzen van Gaza.
Israël vertrekt volgens het plan pas volledig uit Gaza als een zogenoemde tijdelijke Internationale Stabilisatiemacht (ISF) klaar is om de interne veiligheid te waarborgen en Hamas te ontwapenen. De ISF wordt opgericht door Amerika en diverse Arabische landen, die zullen helpen bij het opleiden en ondersteunen van ‘gescreende politietroepen’.
Hamas moet de wapens neerleggen
Als Hamas het plan afwijst, krijgt Netanyahu van Trump de volledige steun om Hamas militair te verslaan in Gaza-stad. De 80 procent van Gaza die Israël al in handen heeft, moet worden overgedragen aan deze ISF.
Hamas moet de wapens neerleggen en krijgt geen enkele bestuurlijke rol in de toekomst van Gaza. Als dat gebeurt, komt er een tijdelijke overgangsregering met ‘gekwalificeerde Palestijnen’ en internationale experts.
Een zogenoemd vredesbestuur onder leiding van Trump gaat toezicht houden. De Britse oud-premier Tony Blair gaat ook deel uitmaken van dat bestuur.
De voorwaarde van Palestijnse staatssoevereiniteit
In de tussentijd moet de Palestijnse Autoriteit worden hervormd en klaargestoomd om Gaza te besturen. Als dat proces is voltooid, kunnen volgens het plan ‘de voorwaarden ontstaan voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en staatssoevereiniteit’.
Arabische landen hebben sinds het begin van de oorlog in Gaza altijd een pad naar een Palestijnse staat als voorwaarde gesteld voor medewerking aan een vredesplan.
Qatar verwelkomt plan
Voorafgaand aan de presentatie van het plan bood Netanyahu telefonisch excuses aan de Qatarese premier Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim al-Thani voor de aanval op Hamas-leiders in Doha, drie weken geleden. De Israëlische premier zegde toe dat zulke aanvallen niet meer zullen voorkomen.
Qatar verwelkomt het vredesplan van Trump. Ook andere grote Arabische en islamitische landen, waaronder Saudi-Arabië, Turkije, Egypte, Jordanië, de Verenigde Arabische Emiraten, Indonesië en Pakistan. Europese landen zijn ook positief.
Wie zegt wat over het vredesplan van Trump?
- ‘In plaats van dat Hamas ons isoleert, hebben we het tij gekeerd en Hamas geïsoleerd,’ zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. ‘De hele wereld, inclusief de Arabische en islamitische landen, zet Hamas nu onder druk om de voorwaarden te accepteren die we samen met Trump hebben opgesteld.’
- ‘Als Hamas dat akkoord afwijst, wat altijd mogelijk is, zijn zij de enigen die overblijven. Alle anderen hebben het akkoord aanvaard, maar ik heb het gevoel dat we een positief antwoord zullen krijgen,’ zei de Amerikaanse president Donald Trump. Hij zei ook dat Israël zijn volledige steun zou krijgen ‘om de dreiging van Hamas definitief uit te schakelen, maar ik hoop dat we een vredesakkoord zullen bereiken’.
- Qatar en Egypte hebben het vredesplan overgebracht aan Hamas, dat via deze landen laat weten het voorstel ‘te goeder trouw’ te zullen beoordelen.
- In een gezamenlijke verklaring schrijven de ministers van Buitenlandse Zaken van Jordanië, de Verenigde Arabische Emiraten, Indonesië, Pakistan, Turkije, Saudi-Arabië, Qatar en Egypte: ‘We verwelkomen het leiderschap van president Donald J. Trump en zijn oprechte inspanningen om een einde te maken aan de oorlog in Gaza, en spreken hun vertrouwen uit in zijn vermogen om een weg naar vrede te vinden’.
- ‘Het plan biedt ons de beste kans om twee jaar van oorlog, ellende en lijden te beëindigen. Ik bedank president Trump voor zijn leiderschap, vastberadenheid en toewijding,’ luidt een verklaring de Britse oud-premier Tony Blair. Hij noemt het plan ‘moedig en intelligent’.
- ‘Met het belangrijke nieuws uit Washington komt een einde aan de oorlog in Gaza hopelijk echt in zicht. Het is nu aan Hamas om ook in te stemmen,’ zegt premier Dick Schoof. ‘Een staakt-het-vuren, veilige toegang tot massale humanitaire hulp en vrijlating van alle gijzelaars zijn nu essentieel. Dit moet een serieuze stap zijn richting de enige mogelijke duurzame oplossing – de tweestatenoplossing. Waarbij er geen rol kan zijn voor de terroristische organisatie Hamas.’
- ‘Hamas moet nu instemmen en de weg naar vrede vrijmaken,’ zei de Duitse bondskanselier Friedrich Merz.
- ‘Ik verwelkom de inzet van president Donald Trump om de oorlog in Gaza te beëindigen en de vrijlating van alle gijzelaars te bewerkstelligen,’ zegt de Franse president Emmanuel Macron. ‘Ik verwacht dat Israël op deze basis resoluut zal optreden. Hamas heeft geen andere keuze dan alle gijzelaars onmiddellijk vrij te laten en dit plan te volgen.’
EW's visie: Als Hamas verliest neemt en instemt, lonkt Nobelprijs voor Trump
Door: Matthijs van Schie, redacteur buitenlandVoor het eerst in bijna twee jaar gloort er licht aan het einde van de tunnel. Dat is goed nieuws, in de eerste plaats voor de noodlijdende Gazanen en de Israëlische gijzelaars en hun families.
De bal ligt nu bij Hamas, dat zelfs door bevriende landen als Qatar en Turkije voor het blok is gezet en wordt opgeroepen de wapens neer te leggen en af te zien van elk aandeel in het toekomstige bestuur van Gaza. De kans is aanwezig dat de terreurgroep, die zich daar altijd tegen heeft verzet, om die reden dwars blijft liggen. In dat geval zal het Israëlische offensief doorgaan.
Als Hamas dat wil voorkomen, stemt het in met de deal. Dat zou een grote prestatie zijn van Trump, die hem de Nobelprijs zou kunnen opleveren waarop hij al zo lang aast.
Cruciale excuses van Israël aan Qatar
Het leek een schier onmogelijke opgave om Netanyahu te bewegen tot voorwaarden die ook Arabische landen zouden steunen. Bijzonder is dat Trump de Israëlische premier zo ver wist te krijgen dat hij zijn excuses aanbood aan Qatar. Vermoedelijk is dat cruciaal geweest om de Hamas-sponsor en -bondgenoot aan boord te krijgen.
De trotse Netanyahu, die er niet om bekendstaat zich graag te verontschuldigen, zal dat alleen hebben gedaan in ruil voor de harde toezegging dat Doha nu eindelijk eens écht druk gaat uitoefenen op Hamas.
Ook opmerkelijk is dat Israël een plan steunt waarin, weliswaar met veel mitsen en maren, de Palestijnse aspiratie voor een eigen staat wordt erkend.
Netanyahu kan deal presenteren als overwinning
Beide Israëlische concessies leken kortgeleden nog ondenkbaar, maar Trump gaf Netanyahu ook genoeg om de deal in eigen land te kunnen presenteren als een overwinning.
Belangrijkste is de onmiddellijke terugkeer van álle gijzelaars en de militaire en bestuurlijke ontmanteling van Hamas, de oorlogsdoelen die Israël al bijna twee jaar ondanks alle druk blijft nastreven.
Winst voor Israël is ook dat het voorlopig aanwezig blijft in bufferzones aan alle grenzen met Gaza. Vooral de grens tussen de strook en Egypte, de zogeheten Philadelphi-corridor, is van cruciaal belang omdat via die route veel wapens binnenkwamen.
Ook opstekers voor Hamas
Voor Hamas zijn er ook enkele opstekers. Zo krijgen strijders die bereid zijn geweld af te zweren, de kans op amnestie en een vertrek naar het buitenland. En 1.700 gevangenen die sinds 7 oktober 2023 door Israël zijn gearresteerd, worden vrijgelaten, evenals 250 levenslang veroordeelden, onder wie moordenaars en aanslagplegers.
Toch zal verlies van het bestuur van Gaza voor de terreurgroep gelden als een nederlaag, en als een zegen voor de Palestijnen die er in vrede willen leven. Alleen door de aftocht van het regime dat hen al bijna twintig jaar lang in oorlogen stort, met de huidige als dieptepunt, gloort hoop op een betere toekomst.
Daarvoor moet uiteraard nog veel gebeuren. Gaza ligt grotendeels in puin en het zal jaren en vele miljarden euro’s kosten om het gebied op te bouwen, explosieven op te ruimen en het kilometerslange tunnelnetwerk te ontmantelen.
Slaagt Tony Blair in zijn opdracht?
Wie gaat dat betalen? Waar moeten de Gazanen in die periode wonen? En zal Tony Blair – die als voormalig vredesgezant de partijen goed kent, maar vanwege zijn rol in de Irak-oorlog omstreden is in het Midden-Oosten– erop kunnen toezien dat de voorgenomen overgangsregering niet wordt overgenomen door gewapende groepen?
Het antwoord op die vragen zal nog lang op zich laten wachten.
Op één vraag volgt het antwoord hopelijk sneller: zal Hamas zich eindelijk gewonnen geven? Het is de belangrijkste vraag van allemaal. Moge het antwoord positief zijn.
Verdere verdieping: Wat zijn de 20 punten van Trumps plan?
Dit zijn de twintig punten van Trumps vredesplan voor Gaza, zoals gepubliceerd door het Witte Huis (sommige punten zijn ingekort):
1. Gaza wordt een gederadicaliseerde, terreurvrije zone die geen bedreiging vormt voor zijn buurlanden.
2. Gaza wordt herontwikkeld ten behoeve van de bevolking van Gaza, die al meer dan genoeg heeft geleden.
3. Als beide partijen instemmen met dit voorstel, zal de oorlog onmiddellijk worden beëindigd. De Israëlische strijdkrachten zullen zich terugtrekken tot de overeengekomen grens om zich voor te bereiden op de vrijlating van de gijzelaars.
Gedurende deze periode zullen alle militaire operaties, met inbegrip van lucht- en artilleriebombardementen, worden opgeschort en zullen de frontlinies bevroren blijven totdat aan de voorwaarden voor een volledige gefaseerde terugtrekking is voldaan.
4. Binnen 72 uur nadat Israël deze overeenkomst openbaar heeft aanvaard, zullen alle gijzelaars, levend en overleden, worden teruggebracht.
5. Zodra alle gijzelaars zijn vrijgelaten, zal Israël 250 gevangenen met een levenslange gevangenisstraf vrijlaten, plus 1.700 Gazanen die na 7 oktober 2023 zijn gearresteerd, met inbegrip van alle vrouwen en kinderen die in dat verband zijn gearresteerd.
Voor iedere Israëlische gijzelaar wiens stoffelijke resten worden vrijgegeven, zal Israël de stoffelijke resten van vijftien overleden Gazanen vrijgeven.
6. Zodra alle gijzelaars zijn teruggekeerd, zullen Hamas-leden die zich committeren tot vreedzame co-existentie en het inleveren van hun wapens, amnestie krijgen. Leden van Hamas die Gaza willen verlaten, zullen een veilige doorgang naar ontvangende landen krijgen.
7. Na aanvaarding van deze overeenkomst zal onmiddellijk volledige hulp naar de Gazastrook worden gestuurd.
De hoeveelheid hulp zal minimaal in overeenstemming zijn met wat was opgenomen in de overeenkomst van 19 januari 2025 inzake humanitaire hulp, met inbegrip van het herstel van infrastructuur (water, elektriciteit, riolering), het herstel van ziekenhuizen en bakkerijen, en de invoer van de nodige apparatuur om puin te ruimen en wegen vrij te maken.
8. De distributie en hulpverlening in de Gazastrook zullen zonder inmenging van de twee partijen [Hamas en Israël, red.] plaatshebben via de Verenigde Naties en hun agentschappen, de Rode Halve Maan en andere internationale instellingen die op geen enkele wijze met een van beide partijen verbonden zijn.
De opening van de grensovergang bij Rafah in beide richtingen zal onderworpen zijn aan hetzelfde mechanisme dat is vastgelegd in de overeenkomst van 19 januari 2025.
9. Gaza zal worden bestuurd onder het tijdelijke overgangsbestuur van een technocratisch, apolitiek Palestijns comité, dat verantwoordelijk is voor het dagelijks beheer van de openbare diensten en gemeenten voor de bevolking van Gaza.
Dit comité zal bestaan uit gekwalificeerde Palestijnen en internationale deskundigen, onder toezicht en supervisie van een nieuw internationaal overgangsorgaan, de Board of Peace, dat zal worden geleid en voorgezeten door president Donald J. Trump, met andere leden en staatshoofden die nog bekend zullen worden gemaakt, onder wie voormalig premier Tony Blair.
Dit orgaan zal het kader vaststellen en de financiering regelen voor de herontwikkeling van Gaza totdat de Palestijnse Autoriteit haar hervormingsprogramma heeft voltooid.
10. Er zal een economisch ontwikkelingsplan van Trump worden opgesteld om Gaza te herbouwen en nieuw leven in te blazen, door een panel van deskundigen bijeen te roepen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van enkele van de bloeiende moderne wondersteden in het Midden-Oosten.
11. Er zal een speciale economische zone worden ingesteld met voordelige tarieven en toegangstarieven, waarover met de deelnemende landen zal worden onderhandeld.
12. Niemand zal worden gedwongen Gaza te verlaten, en degenen die willen vertrekken, zullen dat vrij kunnen doen en ook vrij kunnen terugkeren. We zullen mensen aanmoedigen om te blijven en ze de kans bieden om een beter leven in Gaza op te bouwen.
13. Hamas en andere facties komen overeen geen enkele rol te spelen in het bestuur van Gaza, noch direct, noch indirect, noch in welke vorm dan ook. Alle militaire, terroristische en offensieve infrastructuur, met inbegrip van tunnels en wapenproductiefaciliteiten, zal worden vernietigd en niet opnieuw worden opgebouwd.
14. Regionale partners zullen garanties bieden om ervoor te zorgen dat Hamas en de facties hun verplichtingen nakomen en dat het nieuwe Gaza geen bedreiging vormt voor zijn buren of zijn bevolking.
15. De Verenigde Staten zullen samenwerken met Arabische en internationale partners om een tijdelijke Internationale Stabilisatiemacht (ISF) op te zetten die onmiddellijk in Gaza kan worden ingezet.
De ISF zal gescreende Palestijnse politietroepen in Gaza opleiden en ondersteunen, en zal overleg plegen met Jordanië en Egypte, die uitgebreide ervaring hebben op dit gebied. Deze troepenmacht zal de oplossing voor de interne veiligheid op lange termijn vormen.
De ISF zal samenwerken met Israël en Egypte om de grensgebieden te beveiligen, samen met de nieuw opgeleide Palestijnse politietroepen.
Het is van cruciaal belang om te voorkomen dat munitie Gaza binnenkomt en om een snelle en veilige goederenstroom te faciliteren om Gaza weer op te bouwen en nieuw leven in te blazen. De partijen zullen overeenstemming bereiken over een mechanisme om conflicten te voorkomen.
16. Israël zal Gaza niet bezetten of annexeren. Naarmate de ISF controle en stabiliteit tot stand brengt, zullen de Israëlische strijdkrachten (IDF) zich terugtrekken op basis van normen, mijlpalen en tijdschema’s in verband met demilitarisering, die zullen worden overeengekomen tussen de IDF, de ISF, de garantstellers en de Verenigde Staten, met als doel een veilig Gaza dat geen bedreiging meer vormt voor Israël, Egypte of zijn burgers.
In de praktijk zal de IDF het door haar bezette gebied in Gaza geleidelijk overdragen aan de ISF volgens een overeenkomst die zij met de overgangsautoriteit zullen sluiten, totdat zij zich volledig uit Gaza hebben teruggetrokken, met uitzondering van een veiligheidsbufferzone die zal blijven bestaan totdat Gaza voldoende is beveiligd tegen een heropleving van de terreurdreiging.
17. Indien Hamas dit voorstel uitstelt of afwijst, zullen de bovenstaande maatregelen, met inbegrip van de opgeschaalde hulpoperatie, worden voortgezet in de terreurvrije gebieden die door de IDF aan de ISF zijn overgedragen.
18. Er zal een interreligieus dialoogproces worden opgezet op basis van de waarden van tolerantie en vreedzame co-existentie om te trachten de mentaliteit en het discours van Palestijnen en Israëliërs te veranderen door de nadruk te leggen op de voordelen die vrede kan opleveren.
19. Naarmate de wederopbouw van Gaza vordert en het hervormingsprogramma van de Palestijnse Autoriteit getrouw wordt uitgevoerd, kunnen uiteindelijk de voorwaarden worden gecreëerd voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en een eigen staat, wat wij erkennen als de aspiratie van het Palestijnse volk.
20. De Verenigde Staten zullen een dialoog tussen Israël en de Palestijnen opzetten om overeenstemming te bereiken over een politieke horizon voor vreedzame en welvarende co-existentie.