De Amerikaanse president Donald Trump ziet in China de belangrijkste uitdager van de Amerikaanse hegemonie. Hij dwingt de Chinezen hun buitenlandbeleid opnieuw uit te vinden. Dat moet ook Europa doen.
China heeft de Verenigde Staten ingehaald als belangrijkste handelspartner van Duitsland. De Chinese economie is de afgelopen veertig jaar met een snelle opmars bezig. Dat weet iedereen wel, maar dit soort mijlpalen maken het abstracte even concreet. De grootste economie van Europa doet nu meer zaken met China dan met Amerika, dat sinds 1945 de belangrijkste handelspartner –en bondgenoot – van Duitsland was.
In Europa denken we dat het zwaartepunt van de wereldeconomie ergens boven de Atlantische Oceaan tussen Europa en de Verenigde Staten ligt. Maar in werkelijkheid is het allang verschoven naar de Grote Oceaan en in 2050 zal het zich waarschijnlijk op de grens bevinden tussen India en China. Al in 2020 zijn de Aziatische economieën naar verwachting groter dan die van de Amerika en Europa samen.
Draai naar Azië
Omdat die veranderingen geleidelijk gaan, hebben we ze niet altijd goed in de gaten. Laat staan dat we ons aanpassen. Europa, zeker Nederland, blijft sterk op de Atlantische relatie georiënteerd. In de Verenigde Staten echter is acht jaar geleden al de conclusie getrokken dat de wereldorde verandert. Hillary Clinton introduceerde als minister van buitenlandse zaken de term pivot to Asia, een omdraaiing naar Azië.
Lees deze eerdere blog van Fred Sengers: president Trump kan Godsgeschenk zijn voor China >
Dat gaat verder dan alleen handelsrelaties. Geopolitiek volgt geo-economie. Economische kracht is nodig om je militaire, ideologische en culturele kracht in de wereld te laten gelden. Alleen daarom al verschuift de macht gestaag naar het oosten en ontpopt China zich als een wereldmacht in wording.
Obama twijfelde ten aanzien van China
Obama’s regering had dit haarfijn in de gaten, maar toonde zich in de praktijk twijfelachtig ten opzichte van China. De Chinezen zijn bedreven in het geleidelijk boeken van terreinwinst. Elke keer worden de piketpaaltjes een stukje verschoven. Dan weer in de Oostchinese-Zee, dan weer in de Zuidchinese-Zee. Steeds een stapje verder, maar ieder op zichzelf klein genoeg om er mee weg te komen.
Het ontbreken van een eenduidig antwoord brengt bondgenoten aan het twijfelen of ze nog wel op de Verenigde Staten kunnen rekenen als het er echt op aankomt. Steeds meer landen in de wereld onderkennen de trend en richten hun blik naar het oosten. Denk aan Rusland, Turkije, Israël en zelfs binnen de Europese Unie (EU) zijn er landen met de rug naar de EU gaan staan, zoals Hongarije.
‘Oorlog met China onvermijdelijk’
Onder de nieuwe president Donald Trump lijkt de pendule geheel naar de andere kant uit te slaan. Hij ziet in China de belangrijkste uitdager van Amerikaanse hegemonie en heeft de Chinezen op scherp gezet door te flirten met Taiwan en te suggereren een eind aan het Eén China-beleid te maken. Voor China is hereniging met Taiwan een beleidsprioriteit en alleen al de gedachte dat de Amerikanen een onafhankelijk Taiwan zullen nastreven maakt de Chinese leiders woedend.
China-deskundige Fred Sengers publiceert op Blogaap.nl dagelijks het belangrijkste nieuws uit en over China op politiek, economisch en cultureel gebied.
De nieuwe Minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson deed er nog een schepje bovenop en viel China aan op een andere open zenuw. Hij zei dat zijn land bereid was China de toegang tot omstreden gebied in de Zuidchinese-Zee te ontzeggen. Trump omringt zich met meer adviseurs die een agressief beleid voorstaan ten aanzien van de Chinese opkomst. Zoals hoofd strategie Steve Bannon, die negen maanden geleden nog voorspelde dat een oorlog met China onvermijdelijk is. En Peter Navarro, die Trump adviseert over handel. Hij is de auteur van een boek met de veelzeggende titel Death by China.
Trump drukt op de reset-knop
De Chinese leiders hadden verwacht dat de relaties met Amerika verder zouden gaan waar ze met Obama eindigden. Ze zijn totaal in verwarring dat Trump op de reset-knop drukt. Het dwingt China zijn buitenlandse beleid opnieuw uit te vinden. Niet alleen ten aanzien van de Verenigde Staten, maar ook ten aanzien van alle landen en internationale organisaties. Mogelijk zien we in Beijing een verantwoordelijke wereldmacht ontstaan. Want of Amerika nu terugduwt of niet, China’s opkomst blijft een gegeven.
Trump’s presidentschap kan nog alle kanten op, maar het is hoe dan ook een keerpunt. Net zoals voor China geldt ook voor Europa dat het moet nadenken over zijn positie in de wereld. Blijven wij gefixeerd op de trans-Atlantische band of moeten wij ons ook meer naar het oosten richten en de banden met China aanhalen? En vooral: hoe zien wij daarbij de rol van de Europese Unie? Nederland moet zich afvragen waarom Trump er geen traan om laat als de EU uit elkaar valt. Het liefst voor de verkiezingen op 15 maart.