Duitsers hebben een gevoelige verhouding met haatzaaien en opruiing. Met hun oorlogsverleden, bestaat er meer dan elders in Europa een neiging om ‘haatberichten’ in de kiem te smoren. In Duitsland is ‘Nie Wieder’ diep in de nationale psyche gekerfd.
In dat licht is de vrijdag aangenomen ‘Facebook-wet’ een logische stap. De Duitse regering ergert zich aan de lawine van grove berichten op internet – daarin verschilt Duitsland overigens niet van andere landen.
Geen medelijden met sociale media
SPD-minister van Justitie Heiko Maas maakte een wet die torenhoge boetes uitdeelt aan de bedrijven die haatberichten niet snel genoeg verwijderen en zo medeverantwoordelijk zouden zijn voor een haatklimaat.
Als een reactie je niet bevalt, kun je in Duitsland voortaan dus aan de bel trekken bij bijvoorbeeld Twitter, dat dan de plicht heeft om binnen 24 uur de reactie te verwijderen als de inhoud ‘overduidelijk onwettig’ is. Zo niet, dan riskeert Twitter een boete van 5 miljoen euro, die kan oplopen tot 50 miljoen als de reactie na zeven dagen nog niet is verwijderd.
Met Facebook, Twitter en Google hoeft niemand medelijden te hebben. In veel gevallen zijn ze ook bijzonder laks, en tonen ze zich weinig bereid om bijvoorbeeld video’s en accounts van bewezen extremisten te sluiten. Wie via Google een instructiefilmpje op YouTube (van Google) zoekt om een bom in elkaar te knutselen, heeft in 0,48 seconden beet.
Deze techbedrijven zijn bovendien mondiale reuzen, die zonder blozen miljardenboetes van de Europese Commissie op tafel leggen. Maar juristen menen dat de Duitse boetes zomaar in de richting van een half miljard euro per jaar kunnen gaan. En dus zal de reactie ‘better safe than sorry’, zijn: het is verleidelijk om bij twijfel een bericht uit voorzorg te deleten.
Onwenselijke situaties dreigen
Dat de Duitse regering het aan Facebook, Twitter en Google overlaat om te oordelen over wetsovertredingen, kan leiden tot onwenselijke situaties.
Wat bijvoorbeeld als anti-racismeorganisaties bij Facebook aan de bel trekken als daar harde kritiek wordt geuit op de toestroom van immigranten? Zal Facebook dergelijke posts snel verwijderen om een boete te voorkomen? Of zulke kritiek inderdaad buiten de grenzen van de wet valt, zou justitie moeten bepalen.
Natuurlijk is geen Duitser verplicht om zijn ongezouten, extreme of politiek incorrecte mening te ventileren via Twitter of Facebook. Maar het zijn nu eenmaal de grootste online platformen, in Duitsland, in het hele Westen.
[tweet_box design=”box_04″ float=”right” width=”40%”]Autocratische landen kunnen inperking meningsvrijheid goedpraten door te wijzen naar Berlijn[/tweet_box]
Als de drie grootste kranten in Turkije onder druk van de regering overgaan tot zelfcensuur, dan is het verweer dat er nog andere dagbladen zijn ook nogal mager.
Erger is dat autocratische landen als Turkije, Rusland en China straks hun voortdurende inperking van de meningsvrijheid kunnen goedpraten door te wijzen naar Berlijn: kijk, ook in het democratische Duitsland worden Facebook, Google en Twitter aan banden gelegd.