Miljarden investeerde de Chinese overheid in het bestrijden van luchtvervuiling. Toch waarschuwde het ministerie van milieubescherming deze week voor meer smog dan normaal. Dat knaagt aan het vertrouwen van de Chinese burger in de communistische partij, schrijft Fred Sengers.
Het Chinese milieuministerie heeft zijn eerste spoedvergadering van het seizoen er alweer opzitten. Afgelopen zaterdag overlegden meteorologen en milieu-experts over de smog in grote delen van Centraal- en Noord-China.
Smog is er bepaald geen uitzonderlijk verschijnsel. Maar de zware smog die brandt aan je ogen en neus en die het zicht terugbrengt tot tientallen meters, ontstaat meestal pas begin november, als boven de Huaihe-rivier de verwarmingen aanslaan.
De centrale verwarming in appartementencomplexen en kantoorgebouwen worden hier vaak nog met steenkolen gestookt. Als het stookseizoen begint merk je dat direct. De hoeveelheid fijnstof in de lucht neemt toe, met zware smog als gevolg.
Een ‘niet optimistische weersverwachting’
Het ministerie kwam met een onplezierige boodschap. Als gevolg van een smeltende ijskap van de Noordpool en warmer zeewater zal de smog in China dit jaar ernstiger zijn dan in voorgaande jaren, is de verwachting. Het uitblijven van een koudefront uit het noorden zorgt ervoor dat dit najaar en winter de lucht relatief warm en vochtig zal zijn. Het ministerie van milieubescherming spreekt van een ‘niet optimistische weersverwachting’.
Het is natuurlijk niet toevallig dat milieuambtenaren met een verklaring komen die buiten de eigen invloedssfeer ligt. Opwarming van de aarde, wat doe je eraan? Het ministerie stelt dan ook optimistisch dat de burger zich niet door de smog als gevolg van ongunstige weersomstandigheden moet laten afleiden van de resultaten die de afgelopen jaren bij het bestrijden van luchtvervuiling zijn geboekt.
Chinese verwarming kent twee standen: aan of uit
Helemaal implausibel is de verklaring ook weer niet. Warme lucht bevat meer vocht dan koude lucht. En fijnstofdeeltjes en andere vervuilers hechten zich graag aan watermoleculen en vormen zo een vervelende mist. Dus het uitblijven van koude lucht uit Siberië kan wel degelijk invloed hebben op wat we zien: smog. Ook al is de hoeveelheid vervuiling in de lucht hetzelfde of zelfs minder.
En voor wie denkt dat warmere lucht betekent dat er minder hoeft te worden gestookt; Chinese verwarmingen kennen doorgaans twee standen: aan of uit. De binnentemperatuur wordt geregeld met behulp van ramen. De vraag is of de Chinese burger meegaat in de redenatie van het milieuministerie. Luchtvervuiling prijkt al jarenlang steevast bovenaan de lijstjes met grootste zorgen. En toen begin dit jaar grote delen van China zuchtten onder zware smog, was de kritiek niet van de lucht.
Lees ook deze blog van Fred Sengers: Chinese hulp tegen Noord-Korea hoeven we voorlopig niet te verwachten >
China mag dan een totalitair regime kennen; dat neemt niet weg dat de leiders goed in de smiezen houden wat de burgers bezighoudt. Een van de uitgangspunten is dat de partij door goed bestuur op steun van het volk mag rekenen. De vergelijking met de keizertijd wordt wel gemaakt: een ‘Hemels Mandaat’ zorgt ervoor dat de leiders hun gang mogen gaan, op voorwaarde dat het volk tevreden is.
Wereldleider op gebied duurzame energie
De Chinese overheid investeert daarom al jarenlang fors in het bestrijden van luchtvervuiling. China is wereldleider op het gebied van duurzame energie. De doelstellingen voor elektrische auto’s zijn zo hoog, dat de auto-industrie om meer tijd vraagt om eraan te kunnen voldoen. Als de aanhoudende smog vooral iets duidelijk maakt, is dat wat in decennia is ontstaan zich niet zomaar terug laat draaien.
De waarschuwing van het milieuministerie komt op een onwelkom moment. Op 18 oktober begint het congres van de communistische partij. Iedere vijf jaar komen de partijbobo’s in Beijing bij elkaar voor een goed-nieuwsshow met als centrale boodschap: het land is in goede handen bij de partij en bij het hart van het leiderschap, president en partijleider Xi Jinping, in het bijzonder.
Blauwe luchten tijdens het congres van de communistische partij
Normaliter wordt tijdens belangrijke politieke gebeurtenissen alles uit de kast gehaald om voor blauwe luchten te zorgen. Fabrieken en bouwplaatsen worden tijdelijk gesloten en het autoverkeer aan banden gelegd. Niet alleen in de Chinese hoofdstad, ook in een ruime cirkel eromheen.
Als de belangrijkste politieke bijeenkomst van dit jaar – al dan niet door ongunstige weersomstandigheden – in smog is gehuld, zou dat pijnlijk zichtbaar maken dat de partij er niet in slaagt om progressie te boeken op dit belangrijke dossier. Dat zou niet minder dan een blamage zijn die bij veel Chinezen vraagtekens doet rijzen over de legitimiteit van de eenpartijstaat.