De Britse regering zet in op een harde Brexit, schrijft Steven van Hoogstraten in zijn ingezonden bijdrage. Dat maakt de vraag naar de reactie van Ierland steeds interessanter. Te lang heeft Dublin kunnen schuilen achter het standpunt van de Europese Unie dat een backstop noodzakelijk is: Noord-Ierland volgt voorlopig de regels van de interne markt en het Verenigd Koninkrijk blijft in de douane-unie zolang er geen handelsakkoord is bereikt.
Dit artikel is ingezonden door Steven van Hoogstraten (1949). Van Hoogstraten werkte vanaf 1976 in diverse posities in de Rijksdienst, als laatste als plaatsvervangend directeur-generaal voor Internationale Zaken bij Justitie. Ook was hij van 2002 – 2015 algemeen directeur van de Carnegie Stichting, eigenaar en beheersautoriteit van het Vredespaleis in Den Haag.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Elsevier Weekblad.
Daarmee heeft Ierland de Europese Unie (EU) achter zich gekregen en de EU-lidstaten zullen Ierland op dit punt niet laten vallen. In feite worden de lidstaten – en dus ook Nederland – gegijzeld door de harde opstelling van Dublin, ze kunnen met goed fatsoen niet weglopen bij het eerder ingenomen standpunt.
Ierland met lege handen
Maar wat zal er gebeuren als de Britten woord houden en inderdaad per 31 oktober de EU verlaten zonder een Withdrawal Agreement?
Dan staat Ierland met lege handen, en de Britten hebben al gezegd geen vaste grensvoorzieningen te zullen treffen. Dan zal Ierland toch iets moeten doen om hun aandeel in de buitengrens van de EU te bewaken en op de een of andere manier controles uit te voeren. Er zullen goederen en personen uit het derde land Engeland binnenkomen, en de vraag zal zijn hoe daarmee dan om te gaan.
Chloorkippen die binnenkomen via Ierland
Dat zal geen problemen opleveren zolang het Verenigd Koninkrijk de regels van de interne markt volgt, maar zodra dit verandert, zal het moeilijk worden voor Ierland. De EU zal terecht verlangen dat aan de buitengrens van het EU-gebied douane- en andere controles zijn. Denk aan het voorbeeld van de Amerikaanse chloorkippen, die ineens de Europese markt zouden kunnen bereiken via Ierland. Of GMO-gewassen, of hormoonvlees.
Daarmee ligt de bal ineens volledig aan de kant van Ierland en heeft het aanroepen van de backstop in het geheel geen zin meer. De situatie waarin dit speelt – een overeengekomen regeling tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU – is immers niet meer aan de orde.
Britten zullen voor geloofwaardigheid passende stappen moeten zetten
Het antwoord dat Ierland op die nieuwe situatie gaat geven, is (paradoxaal) meteen ook het antwoord dat de huidige Withdrawal Agreement kan redden. Want als Ierland voorzieningen treft als reactie op een No Deal-Brexit, dan zouden diezelfde maatregelen uitstekend kunnen worden gebruikt als alternatief voor de veelbesproken backstop.
Lees ook over dit onderwerp: Maar wat als er geen Brexit-deal komt?
Natuurlijk zal het Verenigd Koninkrijk ook passende stappen moeten zetten om iets van geloofwaardigheid onder de Good Friday Agreement te bereiken, zoals het controleren van de uitvoer vanuit Noord-Ierland op EU-conformiteit, of het steekproefsgewijs controleren van de status van personen die op weg zijn naar Ierland. Maar dat is eigenlijk volkomen normaal voor een land dat handel wil drijven met een EU-lidstaat of daarmee personenverkeer onderhoudt.
Voorgaande leidt tot de conclusie dat het Verenigd Koninkrijk er alle belang bij heeft allereerst met de Ieren – en niet met de EU – tot iets van een vergelijk te komen in de voorbereiding op een No Deal. Mocht dat lukken, dan is in een nader gesprek met de EU een uitruil van zo’n vergelijk met de backstop in elk geval denkbaar. Niemand hoeft dan zijn gezicht te verliezen. De belangen van de EU zullen door de Ieren worden behartigd, zoals het hoort aan een EU-buitengrens. De Ieren moeten inzien dat de wind gaat draaien, en dat zou voor iedereen weleens gunstig kunnen zijn.