Vreemd toch, dat er nog altijd wordt gespeculeerd over wat Vladimir Poetin nu precies wil. De man is immers al ruim twintig jaar aan de macht, schrijft Robbert de Witt.
Je zou denken dat er nu wel voldoende bekend is over Vladimir Poetin om zijn woorden en daden te kunnen duiden. Maar nee hoor. Bij elke provocatie bedacht in het Kremlin, gaan de Poetin-watchers weer aan de slag om uit te leggen wat Poetin beoogt. Meestal zijn ze het onderling niet eens.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij EW. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Al enige weken verzamelen Russische militairen zich aan de grens met buurland Oekraïne. Volgens satellietbeelden en andere inlichtingen die de Verenigde Staten hebben verzameld (Europese landen zijn daartoe blijkbaar onvoldoende in staat), gaat het om grote aantallen. Zeker negentigduizend militairen, plus grote aantallen pantservoertuigen en tanks, gevechtsvliegtuigen en artillerie. Maar ook, via het eerder geannexeerde schiereiland De Krim, landingsvaartuigen voor een mogelijke amfibische aanval.
Poetin is de meester van de hybride oorlogvoering
Over deze feiten is weinig onenigheid. Maar de vraag is natuurlijk wat Poetin ermee beoogt. Toen zijn collega-sterke man Aleksandr Loekasjenko de afgelopen weken duizenden migranten op de buurlanden Polen en Litouwen afstuurde, rees al snel het vermoeden dat dit op instigatie van Poetin was. Poetin is immers de meester van de hybride oorlogvoering; oorlog met andere middelen dan kogels en raketten alleen.
Sterker, hier en daar werd gesuggereerd dat de migrantencrisis niet meer was dan een afleidingsmanoeuvre, terwijl in de tussentijd een grootschalige invasie van Oekraïne werd voorbereid. De Europese Unie en de NAVO zouden het te druk hebben met het overeenstemmen van een goede tactiek tegen Loekasjenko om ook nog eens op de troepenbewegingen aan de Oekraïense grens te letten.
Allemaal puzzelstukjes in een groter, onbekend geheel
Of is Poetin nóg meer van plan? De Poolse premier Mateusz Morawiecki waarschuwde deze week dat de migrantencrisis, de Russische soldaten aan de grens met Oekraïne én de oplopende gasprijzen allemaal puzzelstukjes zijn waarvan we het geheel wellicht nog niet kunnen overzien. Maar volgens de Poolse regeringsleider is wel duidelijk dat Poetin zo de hele regio probeert te destabiliseren. Opnieuw is het dus gissen naar de precieze plannen van Poetin.
De Russische politiek analist Tatiana Stanovaya opperde dat het Russische invasieleger moet worden gezien als een waarschuwing: Oekraïne moet de eerder verloren gegane gebieden Loehansk en Donetsk niet proberen terug te veroveren, anders grijpt Rusland in. En de regering in Kiev moet al helemaal geen aansluiting zoeken bij de NAVO. Poetin zou dus, volgens deze expert althans, helemaal niet van plan zijn om als eerste aan te vallen.
Lees ook: De ‘strategische autonomie’ van de Europese landen klinkt hol.
Brussel en Parijs vallen stil, want ze blijken afhankelijk van Amerikaanse spionagedata en Russische olie. Eric Vrijsen beschouwt de dreigende troepenverplaatsingen aan de Russisch-Oekraïense grens.
Andere kenners vermoeden dat Poetin de spanning bewust laat oplopen om duidelijk te maken dat Rusland niet kan worden genegeerd terwijl de NAVO Oekraïne voorziet van wapens (zoals de Turkse drones waarover het land inmiddels beschikt) en Oekraïense militairen traint. En er wordt op gewezen dat afgelopen voorjaar nog veel meer militairen naar de grens met Oekraïne zijn gedirigeerd, zonder dat het tot oorlog leidde.
‘Tanks for talks‘ – precies wat Poetin wilde
Wel achtte de Amerikaanse president Joe Biden het toen nodig om Vladimir Poetin uit te nodigen voor een persoonlijk gesprek, wat zich vervolgens afspeelde in Genève, op neutraal terrein dus. Precies wat Poetin zou willen. En dat zou Poetin nu weer willen – ‘Tanks for talks’ wordt dat genoemd.
Maar wat zegt Poetin zelf? Volgens een woordvoerder van het Kremlin vormt Rusland geen enkele bedreiging voor wie dan ook. Daar zullen de Oekraïners anders over denken, nadat ze in 2014 de Krim kwijtraakten. Net als oostelijke delen van hun land, toen separatisten daar werden gesteund door Russische militairen (die waren ‘met verlof’ beweerde Poetin toen).
Poetin wijst op de NAVO-oefeningen op de Zwarte Zee, in zijn ogen een duidelijke provocatie, waar Rusland slechts op reageert. En voor hem is meer westerse militaire betrokkenheid in Oekraïne ‘een rode lijn’, die Rusland zal dwingen tot tegenmaatregelen, zoals het plaatsen van hypersonische wapens waarmee Rusland razendsnel zal kunnen reageren op westerse agressie.
Afleiding van zijn wanbeleid
Een andere bekende theorie is dat Poetin alleen maar provoceert om een gezamenlijke vijand te creëren, zodat hij zijn ontevreden bevolking afleidt van zijn wanbeleid. Een echte oorlog riskeren, zou Poetin niet willen.
De pijnlijkste conclusie is echter: we weten het simpelweg niet zeker, wat Poetin wil.