Het tegengaan van de opwarming van de aarde gaat niet lukken, denkt Jonathan Holslag. Europese inspanningen worden tenietgedaan door Afrika en Azië, waar het rijker worden van de middenklasse bovendien zal leiden tot extra consumptie. Zon en wind leveren te weinig op, kernenergie komt te laat. Zo zal klimaatcynisme oprukken.
Jonathan Holslag (1981) schrijft elke woensdag een blog over internationale ontwikkelingen voor ewmagazine.nl. Hij is als politicoloog verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel. Holslag schreef diverse boeken, in het bijzonder over Azië en de opkomst van China en de gevolgen daarvan voor Europa.
Weinig heeft de klimaatzaak meer schade berokkend dan de recente acties waarbij verward stamelende soepsmijters zichzelf vastkleefden in musea. Toch hebben zij ergens een punt. Het gewauwel van wereldleiders in dure conferentieoorden levert bitter weinig op. Ondanks tragere economische groei blijft de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen toenemen, wellicht opnieuw met ruim 1 procent dit jaar.
De uitstoot van broeikasgassen zou de komende zeven jaren met 40 procent moeten afnemen om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5 °C tegen het einde van de eeuw. Op dit moment ziet het er evenwel naar uit dat de uitstoot tegen 2030 met 10 procent zal stijgen. De huidige inspanningen, voornamelijk in Europa, worden volledig tenietgedaan door Azië en Afrika.
Productie verplaatsen heeft weinig zin, minder consumptie evenmin
Daarbij moeten we opmerken dat hun uitstoot nog steeds voor een deel te wijten is aan fabrieken die voor ons produceren. Zonder die productie in het buitenland, zou de uitstoot in België en Nederland 30 procent hoger liggen. Productie verplaatsen heeft weinig zin, consumptie verminderen is ook geen oplossing. De econoom Thomas Piketty betoogde onlangs dat het een goede zaak is als Europeanen minder zouden consumeren om het klimaat te redden omdat daardoor de welvaart wereldwijd herverdeeld zou worden. Alsof een rijke middenklasse in Afrika of Azië natuurvriendelijker is. Het eerste dat in Afrikaanse steden wordt gebouwd als de rijkdom groeit, is een shopping mall met een enorme parkeerplaats ervoor.
Technologie dan maar, zoals klimaatrealisten suggereren? Met wind en zon komen we in België en Nederland amper aan een dikke 10 procent van de totale energiemix. Kernenergie zal evenmin soelaas bieden. Kleine kernreactoren, zoutreactoren, thorium: nieuwe nucleaire technologie zal in het beste geval pas binnen tien jaar beschikbaar zijn als prototype. Commercialiseren zou dan pas tussen 2030 en 2040 kunnen starten.
En dan spreken we opnieuw enkel over rijke landen. Afrika is nog steeds voor een derde van zijn energie afhankelijk van hout. In het beste geval wordt dat vervangen door hernieuwbare energie, maar steden draaien steeds meer op aardolie, die soms op de meeste primitieve manier wordt geraffineerd. China poogt de broeikasgasuitstoot te verminderen, maar verplaatst evenzeer vervuilende industrie naar armere landen, zoals Cambodja en Mongolië.
Er is geen ontsnappen meer aan: opwarming is onafwendbaar
Zowel klimaatactivisten als -realisten dreigen opzijgeschoven te worden door een derde school: de klimaatcynici. Er is geen ontsnappen meer aan. Mensen veranderen hun gedrag pas als het te laat is. Forse klimaatopwarming dreigt onafwendbaar te worden. Samen met fenomenen als bevolkingsgroei in het Zuiden en grootmachtenpolitiek zal zij zorgen voor ongekende onrust in de wereld.