Het kon niet uitblijven. Op bezoek bij de Amerikaanse president Joe Biden beklaagde premier Mark Rutte (VVD) zich, in navolging van andere Europese leiders, over de Inflation Reduction Act. Dat ook Rutte misvattingen over de wet koestert, valt tegen van een premier met de nodige Amerika-kennis, schrijft Victor Pak.
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks blogt hij op zaterdag over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
Wat was voor Joe Biden het hoogtepunt op 17 januari 2023? Vermoedelijk niet het bezoek van de VVD-premier in het Witte Huis. Wie Bidens Twitter-account bekeek, zag dat bezoek even voorbijflitsen. Meer aandacht was er voor de cheeseburger die Biden at als lunch met vicepresident Kamala Harris en de Witte Huis-bezoekers ná Rutte: basketbalkampioen Golden State Warriors.
Trans-Atlantische relatie is hecht
Voor Nederland telt dat Rutte welkom was op het Witte Huis. Weinig Europese regeringsleiders waren daar tot nu toe welkom. De trans-Atlantische relatie is hecht. Zeker nu Rutte aan Biden kon melden dat Nederland vanaf 2024 eindelijk de NAVO-norm zal halen. Na bijna dertig jaar spendeert Nederland dan weer minstens 2 procent van het nationaal inkomen aan defensie.
Na het bezoek aan Biden mocht Rutte daarover vertellen bij de prominente CNN-anchor Jake Tapper. Zo’n optreden is niet iedere buitenlandse regeringsleider gegeven. Rutte deed het beter bij CNN dan voor de Nederlandse camera’s van de NOS.
Europa blijft maar jammeren over inflatiewet
Bij de NOS beklaagde Rutte zich over de Inflation Reduction Act (IRA). De Amerikaanse wet, met zo’n 350 miljard euro aan groene investeringen, wekt wrevel bij veel Europese leiders. De Franse president Emmanuel Macron is boos, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz ontevreden en de Europese Commissie wil de wet met eigen voorstellen te lijf gaan.
Lees ook: Rutte sprak bij de NOS van ‘onbedoelde consequenties’ van de Amerikaanse wet. Zijn woordvoerder liet aan EW weten dat hij doelt op ‘het feit dat het “gelijke speelveld” voor Europese bedrijven als gevolg van de IRA-wetgeving in het gedrang komt. Om die reden zijn er voor Europese bedrijven uitzonderingen nodig’.
In de IRA zijn subsidies, bijvoorbeeld voor elektrische auto’s, alleen beschikbaar als het product grotendeels in de Verenigde Staten is gemaakt. In Europese ogen leidt dat tot oneerlijke concurrentie. Volgens Rutte zit zelfs het Capitool, waar het Amerikaanse Congres de wet ontwierp, daar niet op te wachten. Dan heeft Rutte, net als veel andere Europeanen, zitten slapen toen de IRA werd bedacht.
Terecht blijft Manchin achter zijn wet staan
Slechts twee Senatoren schreven vrijwel de gehele wet: de conservatieve Democraat Joe Manchin en zijn fractieleider Chuck Schumer. Schumer moest met de IRA de belofte van president Biden gestand doen dat de Democraten fors in de klimaatdoelen zouden investeren. Manchin was de cruciale stem. Zonder zijn steun geen IRA. De Democraat vertegenwoordigt West Virginia, een van de meest Republikeinse staten. In de geest van Trump eiste hij de protectionistische maatregelen op. Zonder dat stukje ‘America First’ was er helemaal geen wet geweest. Schumer kon niet anders dan de eisen van Manchin slikken.
Lees de opinie van VVD-Europarlementariër Catharina Rinzema: Voorkom dat Europese bedrijven vertrekken door Inflation Reduction Act
Rutte weet veel van onderhandelingen als deze. Uit eigen ervaring en omdat hij de werken kent van auteur Robert Caro over president Lyndon B. Johnson. Rutte bezocht Caro weleens in zijn vrije tijd in New York. De schrijver kan boeiend vertellen over Johnson, die als Senator en president een meester was in het verzamelen van precies genoeg stemmen om een wet door het Congres te krijgen.
Het is geen verrassing dat Senator Manchin nog steeds achter de protectionistische eisen in de wet staat. Daarom zullen Ruttes verzoeken om de wet te veranderen, niets uithalen. Tegen de jammerende Scholz zei Manchin deze week dat Europese autoproducenten vrij zijn om meer auto’s te produceren in de Verenigde Staten. Klare taal.