Het abortusdebat blijft de Amerikaanse politiek beheersen. Prettig voor Democraten, zij winnen er stemmen mee. De Republikeinse Partij weet zich geen raad met het thema. Dat maakt de partij kwetsbaar, schrijft Victor Pak.
Dankzij Republikeinse benoemingen in het Hooggerechtshof werd in 2022 het federale recht op abortus geschrapt. De zes conservatieve rechters, benoemd door Republikeinse presidenten, konden zich niet vinden in Roe vs. Wade. Die eerdere uitspraak van het gerechtshof werd ongedaan gemaakt. Voor de Republikeinen was dat reden voor groot feest. De partij verzette zich al decennia tegen het abortusrecht.
Toen het Hof in 1973 met de uitspraak in Roe vs. Wade kwam, was er in beide partijen nog discussie over abortus. Huidig president Joe Biden was kersvers Senator toen hij in 1974 zei dat de uitspraak ‘te ver ging’. Met zijn katholieke achtergrond is Biden nooit onverdeeld voorstander geweest van de ruime Amerikaanse abortusregels.
Republikeinen hadden makkelijke uitgangspositie
Dat sceptische geluid is in de Democratische Partij verstomd. Bij de Republikeinen klinken nauwelijks nog pro-abortus-stemmen. Zoals vrijwel alles in de Amerikaanse politiek is ook dit onderwerp tot op het bot gepolariseerd.
Voor de Republikeinen was dat decennialang een fijne positie. De partij kon ageren tegen een recht dat in steen gebeiteld leek. Wetende dat er politiek nooit een meerderheid zou zijn om het abortusrecht af te zwakken en dat het een utopie was dat het Hooggerechtshof zou terugkomen op zijn eerdere besluit. Tot president Donald Trump plots drie conservatieve rechters in het Hooggerechtshof kon benoemen.
Lees ook: Wie heeft lef om op te komen voor status quo abortus en euthanasie?Dankzij Trump is het Republikeinse doel verwezenlijkt. Alleen heeft de partij nauwelijks nagedacht over de vraag hoe het verder denkt over abortus. Tegen Roe vs. Wade was het makkelijk ageren. De uitspraak voorzag in een ruime abortustermijn van 24 weken. Een veel langere termijn dan in andere landen waar abortus legaal is.
Abortusdebat ligt open na schrappen Roe vs. Wade
Met het schrappen daarvan ligt het Amerikaanse abortusdebat weer helemaal open. Democraten hebben een makkelijk verhaal. Zij willen de regels van Roe vs. Wade terug en kunnen op lokaal niveau ook met minder genoegen nemen, als er maar toegang blijft tot het abortusrecht. Republikeinen weten niet wat ze willen.
De Republikeinse partijvoorzitter Ronna McDaniel sprak daar recent haar zorgen over uit. ‘Onze kandidaten moeten dit aanpakken. Democraten geven 350 miljoen dollar uit aan abortuscampagnes en onze kandidaten weigeren erover te praten. Zij denken dat we het over de economie kunnen hebben en dit grote onderwerp kunnen negeren, maar dat kunnen ze niet.’
Republikeinen durven geen gematigd standpunt in te nemen
Daarin heeft McDaniel gelijk, alleen weet ook zij niet wat Republikeinen ermee aan moeten. Republikeinen die voorstander zijn van een beperkte abortustermijn worden door felle anti-abortusaanhangers uitgemaakt voor verrader. Hun ruimte voor een afwijkend standpunt is beperkt, omdat dat geluid de afgelopen jaren de partij domineerde.
Dat is zonde. Zelfs onder Republikeinen is een meerderheid tegen een algeheel verbod op abortus. Een gematigde positie biedt politiek veel perspectief. De meeste Amerikanen kunnen zich vinden in het recht op abortus tot 15 weken. Dat is een middenweg, maar niemand durft die nog te bewandelen.