Op subtiele wijze waarschuwt Joe Biden voor de ondergang van de Israëlische democratie, maar hij is daarin wel erg voorzichtig. Als Amerikaanse president is hij in de positie om de cruciale bondgenoot harder terecht te wijzen, schrijft Victor Pak.
Stabielere relaties dan die tussen de Verenigde Staten en Israël zijn er nauwelijks. Toch is dat lang niet altijd zo geweest. Israël vocht in de oorlog van 1948 met wapens uit Sovjetlanden als Tsjecho-Slowakije. Op Amerikaanse steun hoefden ze niet te rekenen.
Ook in de jaren daarna zagen de Amerikanen Israël vooral als een moeilijke kwestie. Pas onder president John F. Kennedy en zijn opvolger Lyndon B. Johnson ontwikkelde zich in de jaren zestig de hechte band die tot op de dag vandaag voortduurt. Liefst 3,3 miljard euro spenderen de Amerikanen jaarlijks aan de Israëlische defensiebehoeften. Geen overbodige luxe, want achter Israëls grenzen ligt menige lont te wachten op een vlam.
Netanyahu beknot met hervorming de Israëlische democratie
Lees ook: Wie is echt de baas in Israël?Dat maakt het des te merkwaardiger dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu een vuurtje aan het oppoken is in eigen land. De van corruptie verdachte Likoed-leider wil de macht van het Israëlische Hooggerechtshof beknotten. Het Hof heeft een cruciale positie binnen de Israëlische democratie. Israël kent geen grondwet en een parlement met maar één Kamer. Het Hof is de enige instantie die de wetgeving van regering en parlement op kwaliteit controleert.
Netanyahu’s voornemen heeft geleid tot grootschalige protesten van miljoenen Israëliërs. De vrees voor een burgeroorlog is niet uit de lucht gegrepen in het diep verdeelde land. Een ramp gezien het belang van de Amerikaans-Israëlische relatie en voor Biden reden genoeg om niet werkeloos langs de zijlijn te blijven toekijken.
Met subtiele sneer bereikt Biden niets
Op het Witte Huis ontving Biden deze week zijn Israëlische collega Yitzhak Herzog. De Amerikaanse president bracht zijn zorgen aan hem over, ook al bekleedt Herzog slechts een ceremoniële functie. Het bezoek was een subtiele sneer naar Netanyahu, voor wie nog geen ontvangst op de agenda staat. Voorlopig wordt de premier afgescheept met de toezegging dat hij Biden ergens later dit jaar in de Verenigde Staten zal ontmoeten.
Lees ook het interview met Bart Wallet: ‘De joodse geschiedenis kent niet alleen zwarte bladzijden’Gezien Netanyahu’s radicale plannen mag Biden niet blijven hangen in dergelijke subtiliteiten. De president kan niet lijdzaam blijven toezien hoe de trouwe bondgenoot uitgroeit tot een gemankeerde democratie. De verdediging van de democratie, in thuis- en buitenland, is immers een van Bidens stokpaardjes.
Biden hoeft de toorn van de kiezer niet te vrezen als hij Israël hard terechtwijst. Onder Democraten zag opiniepeiler Gallup dit jaar voor het eerst meer sympathie voor de Palestijnen dan voor de Israëliërs. Een opmerkelijke verschuiving, die Biden de nodige ruimte geeft om zijn afkeer van Netanyahu’s plannen harder uit te spreken, in de hoop zo het afglijden van de Israëlische democratie te stuiten.