Het ongemak over de inzet van Amerikaanse clustermunitie door Oekraïne is begrijpelijk, schrijft Robbert de Witt. Maar de Oekraïners vechten voor hun voortbestaan tegen een vijand die al anderhalf jaar elke ethische grens overschrijdt. Zullen we het daarom maar overlaten aan de Oekraïners om te bepalen welke wapens geoorloofd zijn?
Het Oekraïense leger zet de controversiële Amerikaanse bommen inmiddels ‘op effectieve wijze’ in, zo liet het Witte Huis vrijdag weten. Maar de verontwaardiging is er niet minder om. Zeker in West-Europa is het gebruik van clustermunitie zeer omstreden. Dat de Amerikaanse president Joe Biden besloot clusterbommen te leveren aan Oekraïne, werd breed afgekeurd.
Daar zijn goede redenen voor. Een clusterbom (of raket) valt een eind boven de grond uiteen in tientallen, soms honderden kleine bommen. Aldus ontstaat een soort ‘bommentapijt’ dat op veel grotere schaal schade toebrengt aan de vijand dan andere explosieven. Omdat Oekraïne geen luchtoverwicht heeft, zien de militaire bevelhebbers in Kyiv – president Volodymyr Zelensky voorop – in clustermunitie een belangrijk middel om de ingegraven Russen te verjagen uit het oosten van hun land.
Tientallen landen houden de optie open om clustermunitie wél te gebruiken
Het probleem bij clustermunitie is dat niet al die kleinere explosieven ontploffen. Sommige bommetjes blijven nog jaren liggen, en maken ook lang na een oorlog nog burgerslachtoffers. Om die reden hebben meer dan honderd landen de Convention on Cluster Munition ondertekend, waarin zij beloven deze controversiële explosieven niet te zullen gebruiken. Een nobel streven, maar er zijn tegelijk dus tientallen landen die de optie openhouden om clustermunitie wél te gebruiken. Ook een fatsoenlijk land als Finland bijvoorbeeld, wil niets toezeggen hieromtrent.
En Rusland uiteraard ook niet. De Russen gebruikten al clusterbommen op dag één van de invasie van Oekraïne, meldt Human Rights Watch. Sindsdien hebben ze het, volgens onder meer de VN, honderden keren ingezet in Oekraïne, waarbij zeker 200 burgers zouden zijn omgekomen. Tegelijk heeft het leger van Poetin het bezette oosten van Oekraïne veranderd in een mijnenveld van ongekende omvang. Dat gebied zal nog tientallen jaren onveilig blijven voor burgers.
De morele dilemma’s die bij de Oekraïense overlevingsstrijd horen
En toch roepen westerlingen dat Oekraïne zelf geen clustermunitie moet gebruiken, om te laten zien dat Oekraïne beschaafder is. Zelensky belooft de clusterbommen niet te zullen gebruiken op Russisch grondgebied en ook niet tegen burgerdoelen – zoals Rusland dat wél doet.
Oekraïne vecht voor zijn voortbestaan. Wie vanaf de zijlijn roept wat het land daartoe wel of niet mag doen, miskent de morele dilemma’s die bij zo’n overlevingsstrijd horen.