Ogenschijnlijk koerst oud-president Donald Trump af op winst in Iowa bij de eerste voorverkiezingen. In 2016 leed Trump daar nog een gevoelige nederlaag. Maar de staat is altijd onvoorspelbaar. Een nieuw verlies kan schadelijk zijn, schrijft Victor Pak.
De voorverkiezingen in Iowa hebben een mythische status in de Amerikaanse politiek. Sinds 1972 organiseert de staat als eerste de presidentiële voorverkiezingen in de Verenigde Staten. Het is de lange historie en bijzondere stemwijze die Iowa zo’n cultstatus gaven.
Stemmen gaat niet via een biljet in de stembus deponeren, maar gebeurt bij talloze lokale vergaderingen. Daar proberen kiezers elkaar te overtuigen van de kandidaat die zij steunen. Kandidaten moeten op die bijeenkomsten hopen dat zij de meeste kiezers achter zich krijgen.
Republikeinen blijven Iowa gelukkig wel trouw
Die stemwijze, via de zogenoemde caucus, zorgt voor een rommelig proces. In 2020 ontaardde het zelfs in chaos bij de Democraten. De uitslagen kwamen niet goed door en de uitslag bleef lang onduidelijk. Voor de partij was het reden om in 2024 niet als eerst in Iowa te gaan stemmen.
Gelukkig houden de Republikeinen de traditie wel in stand. Op maandagnacht Nederlandse tijd ‘stemmen’ de Republikeinen in Iowa. Voorlopig koerst Donald Trump op de winst af. Alleen is in Iowa niets wat het lijkt. Vraagt dat maar aan Jimmy Carter. De oudste nog levende oud-president had zonder Iowa nooit het Witte Huis betrokken.
Lees ook: ‘Kiezers willen niet nóg meer olie op het vuur’De voormalige gouverneur van Georgia had een uitgekiende strategie bedacht voor de voorverkiezingen van 1976. Zijn kandidatuur was met veel scepsis ontvangen. Hij wilde dat doorbreken door in Iowa de eerste voorverkiezing te winnen. Daarvoor richtte hij al zijn pijlen op de staat en bezocht Iowa al ver voor de verkiezingen. Carter kreeg twee keer zoveel stemmen als zijn naaste belager.
Carter zette Iowa op de kaart en de staat beloonde hem
De spectaculaire winst maakte de voorverkiezingen van Iowa groots. Vier jaar later schonk de staat hem opnieuw een onverwachte overwinning. Carters presidentschap verliep stroef en hij werd uitgedaagd door Ted Kennedy. Die stond er in landelijke peilingen beter voor, maar tijdens de voorverkiezingen in 1980 wist Carter het tij toch te keren. Hij werd opnieuw de Democratische kandidaat, om uiteindelijk de landelijke verkiezingen roemloos van Ronald Reagan te verliezen.
Wat gaat Iowa in 2024 voor verrassing brengen? In een peiling van de staat heeft Trump een voorsprong van 35 procent op zijn naaste belager, Nikki Haley. Dat gat is wel kleiner dan in landelijke peilingen, waar Trump een voorsprong heeft tot wel 50 procent.
Thuiskomen in den vreemde: de Nederlandse diaspora in IowaIowa kan alternatief voor Trump onthullen
Bovendien is er sinds Carter niet veel veranderd. Sinds 2004 wist slechts één presidentskandidaat die al in de zomer voorafgaand aan de voorverkiezing in de peilingen aan de leiding ging, ook daadwerkelijk de voorverkiezing in Iowa te winnen. Dat was Democraat Hillary Clinton in 2016.
Trump weet van zijn ervaring in 2016 dat een verlies in Iowa geen garantie is voor een nieuwe wending in de voorverkiezingen. Trump kwam dat te boven. Al werd Ted Cruz opeens tot zijn belangrijkste tegenstander gekatapulteerd door zijn winst in de staat. Dat is waarop Trumps tegenstanders opnieuw hopen. Winnen in Iowa kan diegene tot dé concurrent van Trump maken. Dat is het belang van Iowa.