Jonathan Holslag: Beste voornemen voor 2024 is niet toegeven aan cynisme

Cynisme gaat ons niet helpen. Beheerste volharding, tussen realisme en idealisme, wel. Dat schrijft Jonathan Holslag.

De eindejaarsetentjes waren een uitgelezen moment om nog eens achteruit te kijken naar wat het voorbije jaar de wereld heeft gebracht. Al wordt die terugblik welhaast zo somber dat je je soms letterlijk moed moet indrinken om nog vooruit te willen blikken.

Het is u misschien ook opgevallen dat veel mensen het ook gewoon niet meer willen zien: dat onheil in de internationale en de nationale politiek. Net als te veel wijn is zulk cynisme eveneens een vorm van zinsbegoocheling. We schieten er niets mee op. Er is geen beter voornemen voor het nieuwe jaar dan er de strijd mee aan te binden.

Als eerste weerlegging moeten we komaf maken met cynisme als een vorm van dapperheid. U herkent vast de nonkel of drinkebroer die gewichtig opmerkt dat er toch niets aan het onheil te doen valt, alsof hij zich daarmee naast Marcus Aurelius in het zadel hijst. Was die stoïcijnse Romeinse keizer immers niet ook onthecht?

Cynisme lijkt eerlijk, maar dat is onzin

Cynisme in onzekere tijden is geen teken van dapperheid, maar van lafheid. Marcus Aurelius zou de uitdagingen nuchter in de ogen hebben gekeken, zijn overwinningskansen bescheiden hebben ingeschat, maar zijn paard alsnog de sporen hebben gegeven. Eer schuilt in beheerste volharding.

Cynisme zou ook kunnen doorgaan voor een eerlijke vorm van opportunisme. In plaats van eervol de strijd met de grote krachten aan te binden, lijkt het soms een betere overlevingsstrategie om in de luwte welvaart op te potten voor jezelf en voor de kinderen. De wereld daarbuiten, die moeten de beroepspolitici maar beheren.

Laten we de strijd aanbinden met cynisme

Van alle overlevingsstrategieën is deze wellicht de stompzinnigste. Te midden van timide opportunisten gaat elke vorm van welvaart en macht naar de knoppen. In het beste geval is dit een overlevingsstrategie voor de korte termijn. Haar weerslag op de lange termijn zal iedereen voelen, op enkele miljardairs met bunkers op een onbewoond eiland na: althans, misschien.

Laten we dus de strijd aanbinden met de vermeende dapperheid en nuchterheid van het cynisme dat zich als een virus door deze kille tijd verspreidt. Beheerste volharding, het evenwicht zoekend tussen idealisme en realisme, tussen troeven en uitdagingen, dat is waaraan we behoefte hebben. En, neen, het is niet onze primaire opgave om een betere wereld te bouwen, maar om ervoor te zorgen dat we de woelige wereld beter kunnen trotseren, al draagt een waardige samenleving sowieso bij tot een betere wereld. Er lonken elke dag kansen om daartoe een verschil te maken.