Op het Europese vasteland heerst bij velen nog altijd het idee dat de Britten uiteindelijk wel tot inkeer zullen komen en toch weer bij de EU willen. Maar dat zou door de Britten worden ervaren als een pijnlijke nederlaag, schrijft Robbert de Witt.
Voor buitenstaanders moet het een hoogtepunt van onderkoelde Britse zelfspot zijn geweest. Maar voormalig minister van Financiën Liam Byrne bekende jaren later dat hij enorme spijt had van het briefje dat hij bij zijn vertrek in 2010 achterliet voor zijn opvolger.
‘Geachte heer, het spijt mij te moeten zeggen dat al het geld op is.’
Byrne was minister namens Labour en meende met deze grap een Britse traditie te eren, een vriendelijk advies van de vertrekkende minister aan zijn opvolger. In 1963 schreef conservatief minister van Financiën Reginald Maudling aan zijn Labour-opvolger: ‘Good luck, old cock … Sorry to leave it in such a mess.’ (‘Succes, vriend, sorry dat ik zo’n zootje achterlaat.’)
Maar Byrne had er niet op gerekend dat zijn conservatieve opvolger het grapje zou openbaren. En dat het briefje het beeld van het linkse Labour als geldverkwistende partij zo zou versterken. ‘Ik maakte het onze tegenstanders wel heel gemakkelijk om onze economische prestaties te kritiseren,’ zei een berouwvolle Byrne jaren later in The Guardian.
Brexit kostte economische groei
Het kleeft in het Verenigd Koninkrijk nog altijd aan Labour. En het is een van de redenen waarom de huidige partijleider Keir Starmer de peperdure groene plannen van zijn partij plots schrapte. Hij beloofde aanvankelijk dat hij, eenmaal aan de macht, jaarlijks 28 miljard pond (33 miljard euro) in verduurzaming zou investeren.
Starmer wil in dit verkiezingsjaar voorkomen dat links wordt gezien als te onverantwoordelijk om de schatkist toe te vertrouwen, en was dus bereid om de achterban boos te maken door de groene idealen te offeren voor de macht. Want Labour ligt goed op koers om deze zomer een einde te maken aan veertien jaar conservatief bewind in Westminster.
Starmer hoopt de Tories te kunnen verslaan door de Britten hogere economische groei te beloven. Want zo lekker gaat het economisch niet op het eiland. Al jaren blijft de economische groei flink achter bij die van de Europese rivalen. Dat steekt. De reden voor de magere prestaties is, zo berekenden economische instituten, grotendeels te wijten aan het Britse vertrek uit de Europese Unie. Aan Brexit dus. Die zou 4 tot 6 procent hebben afgesnoept van het Britse nationaal inkomen.
Starmer is anti-Brexit
Op het Europese vasteland – zoals Britten de rest van Europa graag aanduiden, ook om hun eigenheid te benadrukken – heerst bij velen nog altijd het idee dat de Britten uiteindelijk wel tot inkeer zullen komen en toch weer bij de Europese Unie willen. Volgens diverse peilingen zou 60 procent nu voor ‘in de EU blijven’ hebben gestemd.
De hoop is dat dan ook de negatieve economische gevolgen van het Britse vertrek weer ongedaan kunnen worden gemaakt, en dat, hopla, alles weer is zoals het was. Met de schijnbaar onvermijdelijke winst van Labour lijkt de tijd er rijp voor. Partijleider Keir Starmer was immers ten tijde van het referendum – inmiddels alweer acht jaar geleden – fel tegenstander van Brexit.
Zal hij het ook doen? Nou, Starmer past wel op. En daar heeft hij goede redenen voor. Ten eerste vreest hij te veel kiezers in cruciale kiesdistricten te verliezen als hij Brexit belooft terug te draaien. Opper-Brexiteer Boris Johnson deelde in 2019 een enorme verkiezingsdreun uit aan links, toen hij met de belofte ‘Get Brexit done’ traditioneel rode districten afpakte van Labour. In het minder welvarende noorden van Engeland, de zogeheten Red Wall, waren velen afkerig van Brusselse regels en arbeidsmigranten van het vasteland.
Brexit-trauma niet herhalen
Starmer wil de kiezers in het noorden definitief terugwinnen, en dat gaat niet door te zeggen dat hij met hangende pootjes teruggaat naar Brussel. Want zo wordt dat ervaren in het Verenigd Koninkrijk: als een nederlaag.
Bovendien waren de Brexit-onderhandelingen voor de Britten een bijna traumatische ervaring. Ze leidden tot slepende politieke ruzies en leverden niet de gouden bergen op die de Brexiteers hadden voorgespiegeld. Dat niet nog eens. Dan liever volharden en proberen door onderhandelingen alsnog de scherpe randjes van de Brexit-deal af te krijgen.
De linkse burgemeester van Londen, Sadiq Khan, verzuchtte onlangs dat het minstens ‘een decennium’ zal duren voordat de Britten klaar zijn voor een nieuw referendum om Brexit terug te draaien. Voorlopig is een nieuw lidmaatschap van de EU nog een besmette belofte, ongeacht welke peiling ook.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
