Zo soepel als de regeringsleiders haar tweede termijn beklonken, zo stroef loopt de samenstelling van Ursula von der Leyens nieuwe Europese Commissie. De nu opgestapte Thierry Breton verwijt haar zelfs ‘twijfelachtig bestuur’. Alle gedoe kan Von der Leyen én Europa duur komen te staan, schrijft René van Rijckevorsel.
Eind juni gunden de Europese leiders haar een tweede termijn, waarop Ursula von der Leyen begon met het samenstellen van een nieuwe Commissie.
Maar Von der Leyen zit in haar maag met de man-vrouw-verdeling in haar tweede Commissie, die ze uiterlijk 12 september rond had willen hebben. Ze streeft naar volledige balans in het 27-koppige college. De verhouding bleef lang steken op tweederde mannen, eenderde vrouwen.
Voorgedragen Commissarissen waren vooral mannen
Von der Leyen drong erop aan dat lidstaten die een nieuwe kandidaat voordroegen, met twee namen zouden komen – van elk geslacht één. Veel landen trokken zich daarvan niks aan en hielden het op één naam. Die van een man.
Als zittende Commissarissen nogmaals werden voorgedragen, ging de eis van een tweede naam niet op. Nederland kon dus volstaan met de voordracht van Wopke Hoekstra, zoals Frankrijk dat kon doen met Thierry Breton, die de afgelopen vijf jaar de interne markt onder zijn hoede had.
Von der Leyen zette kleine lidstaten onder druk
Von der Leyen was niet bepaald content met de weigerachtigheid van veel landen om een tweede kandidaat voor te dragen. Vooral de kleintjes werden onder druk gezet om alsnog met een vrouw op de proppen te komen. Als lokmiddel zwaaide ze met mooie posten voor de vrouwen. Sommige landen bezweken. Eén daarvan was het kleine Slovenië.
Alleen: het Sloveense parlement moet goedkeuring aan de kandidatuur van de vrouw verlenen. En de voorzitter van het parlementaire comité is een partijgenoot van oud-premier Janez Janša, geen vriend van Brussel. De bijeenkomst waarin moest worden besloten over de nieuwe vrouwelijke Commissaris werd uitgesteld en uitgesteld, ook omdat het comité inzage wil krijgen in de brief van Von der Leyen waarin ze op een vrouw aandringt.
Gewenste genderbalans onder Commissarissen nog niet in zicht
Zo verstreek Von der Leyens zelfgestelde deadline van 12 september. Toch had zij nog goede hoop dat ze op dinsdag 17 september in Straatsburg haar nieuwe Commissie kon voorstellen aan de fractieleiders van het Europees Parlement. Desnoods ontbrak de naam van de Sloveense nog.
Haar gewenste genderbalans was nog niet bereikt, maar doordat laatkomers België en Bulgarije een vrouw voordroegen en Roemenië en Slovenië toch een vrouw naar voren schoven, waren inmiddels elf Commissarissen vrouw – dat oogt een stuk evenwichtiger dan zeven of acht van de 27.
Tussen Breton en Von der Leyen botert het niet
Totdat op 16 september een bom barstte. Von der Leyen heeft ook het grote Frankrijk bewerkt om een andere kandidaat te sturen dan Thierry Breton, een van de meest prominente Europees Commissarissen. Hij was genomineerd door Parijs en dacht zeker te zijn van verlenging. Niet dus.
Tussen Breton en Von der Leyen botert het al langer niet. Zo plaatste hij een denigrerend bericht op X nadat het congres van de Europese Volkspartij weinig eensgezind Von der Leyen had aangewezen als top-kandidaat bij de Europese verkiezingen: ‘Ondanks haar kwaliteiten is Ursula von der Leyen weggestemd door haar eigen partij’ – een bewering die niet helemaal klopte.
Malgré ses qualités, Ursula von der Leyen mise en minorité par son propre parti.
La vraie question désormais:
“Est-il possible de (re)confier la gestion de l’Europe au PPE pour 5 ans de plus, soit 25 ans d’affilée?”
Le PPE lui-même ne semble pas croire en sa candidate. https://t.co/fmlqOqm7j0
— Thierry Breton (@ThierryBreton) March 7, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Maandag 16 september postte Breton eerst een bericht met een foto van een lijst zonder inhoud met de tekst: ‘Mijn portret voor de volgende termijn van de Europese Commissie’, een paar minuten later gevolgd door een bericht waarin hij zijn onmiddellijke vertrek aankondigt.
In de bijgevoegde ontslagbrief aan ‘Dear President’ schrijft Breton dat Frankrijk in ruil voor zijn terugtrekking in de toekomst ‘een invloedrijkere portefeuille’ zou krijgen. ‘In het licht van de laatste ontwikkelingen en nog meer bewijs van een twijfelachtig bestuur, kan ik mijn taken in het college niet langer uitoefenen,’ schrijft hij. Breton is boos en beledigd, zoveel is duidelijk. Maar zelf deed hij recent ook twijfelachtige dingen. Zo kwam hij in het nieuws met een tamelijk idiote brief aan Elon Musk.
De Franse president Emmanuel Macron heeft meteen Stéphane Séjourné naar voren geschoven, zijn jeugdige minister van Buitenlandse Zaken en de oud-voorzitter van het liberale Renew in het Europees Parlement.
I would like to express my deepest gratitude to my colleagues in the College, Commission services, MEPs, Member States, and my team.
Together, we have worked tirelessly to advance an ambitious EU agenda.
It has been an honour & privilege to serve the common European interest🇪🇺 pic.twitter.com/wQ4eeHUnYu
— Thierry Breton (@ThierryBreton) September 16, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Von der Leyens reputatie heeft een deuk opgelopen
Dat Von der Leyen streeft naar een gelijkwaardige man-vrouw-verdeling is begrijpelijk. En het is duidelijk dat ze Breton niet langer duldde. Maar haar snaakse gekonkel met regeringsleiders (Emmanuel Macron heeft zich overigens niet echt verzet, anders was dit niet gebeurd) keert zich nu tegen haar en bevestigt haar harde, presidentiële reputatie.
De kans is aanwezig dat haar tweede Commissie ook deze week nog niet wordt voorgesteld en vermoedelijk niet voor 1 december zal beginnen. Onder een slecht gesternte, met een op het oog beschadigde voorzitter.
En dat kan schadelijk zijn voor heel Europa, ook gezien de haast die geboden is om de ‘langzame doodstrijd’ af te wenden die de Italiaan Mario Draghi vorige week voorzag bij de presentatie van zijn veelbesproken rapport.