Bij de BRICS-top in Rusland trokken schurkenstaten een lange neus naar het Westen. Met mooie praatjes over een multipolaire toekomst proberen rancuneuze dictators hun cynische machtspolitiek te verdoezelen.
Vladimir Poetin, de internationale paria, kreeg op de recente BRICS-top in de Tataarse hoofdstad Kazan alle kans om te glanzen. Het was een georganiseerd glanzen. Een deels gekocht glanzen. Een nep-glanzen. Een Potjomkin-glanzen, om de fameuze Grigori Potjomkin nog maar eens te herdenken. De Russische veldmaarschalk die volgens de overlevering voor tsarina Catharina de Grote in 1787 bij haar bezoek aan de pas veroverde Krim façade-dorpen liet bouwen, een operadecor om de zaken mooier voor te stellen dan ze waren.
Een Potjomkin-glanzen dus, maar niettemin: de Russische president, door het Internationaal Strafhof in Den Haag met een arrestatiebevel op de korrel voor oorlogsmisdaden, glansde tussen de staatshoofden van de in 2010 opgerichte organisatie. Als tegenhanger van het als dominant geziene Westen met instellingen als de G7 en het Internationaal Monetair Fonds.
Deze leiders waren te gast bij de BRICS-top
BRICS begon met Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Inmiddels is BRICS+ uitgegroeid tot een organisatie met zo veel landen dat die samen goed zijn voor bijna 40 procent van het mondiale bbp en met 3,5 miljard mensen 45 procent van de wereldbevolking omvat. Eerder dit jaar sloten ook Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten, Ethiopië en Iran zich aan. Volgens Poetin willen nog dertig landen lid worden.
‘Dit is de grootste gebeurtenis uit de recente Russische geschiedenis!’ bazuinde de staatstelevisie. Inderdaad kon Poetin in het derde oorlogsjaar zijn middelvinger opsteken naar het Westen. ‘Geïsoleerd? Welnee, hier ben ik!’
Daar was ook Xi Jinping, China. Daar was Narendra Modi, India. Daar was Cyril Ramaphosa, Zuid-Afrika. Daar was Recep Tayyip Erdoğan, Turkije. Als aspirant-lid. En wie liepen er nog meer rond?
‘Hansworst’ António Guterres
Onder anderen ook de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres. De Portugees schudde de hand van Poetin, tot grote woede van Kyiv. Voorlopig is hij daar bij Volodymyr Zelensky niet meer welkom.
Schaakgrootmeester Garri Kasparov noemde Guterres op X ‘een hansworst’. Te midden van andere schurkenstaatleiders, zoals de Iraanse president Masoud Pezeshkian, kuste de VN-baas in Kasparovs woorden ‘de kont’ van de oorlogscrimineel Poetin, die volgens hem net als Xi helemaal niet de belangen van het volk vertegenwoordigt. Maar slechts het eigenbelang als dictator.
Wel riep Guterres op tot een spoedige vrede in Oekraïne, wat ook Xi Jinping even later in meer verhulde bewoordingen deed. Sfinxachtig herinnerde hij de wereld eraan dat hij eerder dit voorjaar samen met Brazilië met een vredesplan kwam, dat Kyiv meteen in de prullenbak mieterde, omdat het feitelijk neerkomt op een capitulatie voor Moskou.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Slotverklaring BRICS-top stelde weinig voor
Veel analisten concludeerden dat de slotverklaring met 134 punten van de top inhoudelijk weinig voorstelde. Het was meer een opsomming van mondiale problemen. De oorlog in Oekraïne werd amper genoemd. Maar veel belangrijker dan de concrete resultaten van de bijeenkomst is de symbolische betekenis. Deze is immens. Wederom werd het Westen – dat met kernbegrippen als democratie, mensenrechten en een vrije markteconomie toch vooral ook een waardengemeenschap wil zijn – duidelijk gemaakt dat zijn hegemonie voorbij is.
‘Jullie rechtsorde is de onze niet!’ scandeerden krakers begin jaren tachtig in Amsterdam. In die zin was de BRICS-top een convent van de internationale krakersscene. Klaar om het huis van Voltaire, Spinoza en Erasmus te bezetten, te slopen wellicht. Want met hun waarden hebben Modi, Xi, Pezeshkian en Poetin net zo weinig op als een roofdier met vegetarisch voer.
De westerse wereld maskeerde decennialang het eigenbelang met bovengenoemde waarden. Vaak op het hypocriete af. En nog altijd. Maar ons egoïsme is in elk geval moreel goudomrand. Dat is het grootste verschil met de meeste BRICS-landen, waar de drijfveer op weg naar een multipolaire wereldorde nul-komma-nul te maken heeft met ethiek. Maar alles met cynische macht. Met zucht naar aanzien en rijkdom.
Deelnemers BRICS-top kwamen vooral voor Xi
Poetin kon als gastheer in Kazan een paar dagen lang optisch gloriëren. Een lange neus trekken naar de wereld. De Russische media presenteerden hem als de feitelijke aanvoerder van het nakende nieuwe wereldblok, dat onder meer zo snel mogelijk wil komen tot een nieuw onderling betalingssysteem, als alternatief voor Swift. Toch kwamen de meesten niet voor hem, maar voor Xi, de leider van het binnenkort economisch en wellicht ook militair machtigste land op aarde.
Voor het eerst in vijf jaar spraken Xi en zijn Indiase evenknie Modi elkaar onder vier ogen. De leiders van de twee rivaliserende buurlanden beloofden de betrekkingen, verpest door een klein gewapend treffen in 2020, te verbeteren. Intussen neusde sultan Erdoğan wat rond op het feestje van tsaar Poetin, om als NAVO-lid, rasintrigant en aartsopportunist te kijken of er nog wat aan prestige, economisch en ander gewin viel te halen.
China en India zijn de grootste landen die een diepe rancune delen jegens het voormalige koloniale Westen. Maar intussen gaan ze vol op het neokolonialistische orgel. Door uit het verzwakte Rusland niet alleen goedkope olie en gas, maar ook andere grondstoffen te betrekken. Weinigen weten dat er in de bossen en wouden in het Russische Verre Oosten een kaalslag gaande is, om de onverzadigbare zucht van China naar hout te stillen. Intussen levert Noord-Korea aan het Kremlin niet alleen militair materieel, maar nu ook soldaten. In ruil mag Kim Jong-un vanuit Pyongyang shoppen in de Russische grondstoffen- en misschien ook wel nucleaire prijzenkast.
Poetin als de BRICS-tsaar? Hij heeft eerder zijn land onder een gigantische schuldenlast gelegd. Een morele en materiële hypotheek, die komende Russische generaties zullen moeten afbetalen. De top in Kazan was niet alleen die van krakers van de huidige wereldorde. Maar ook van verkopers en nemers van hypotheken. Met als onderpand de aardbol, ons allen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
