Minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp was een van de eerste westerse politici die zei de Israëlische premier Netanyahu te laten arresteren. Die reactie schaadt de banden met twee belangrijke bondgenoten. Verstandiger was geweest om net als veel andere Europese landen terughoudend te zijn, schrijft Matthijs van Schie.
Het Internationaal Strafhof (ICC) vaardigde vorige week arrestatiebevelen uit tegen Israëls premier Benjamin Netanyahu en oud-minister Yoav Gallant. En, voor de balans, tegen de in juli al gedode Hamas-terreurleider Mohammed Deif.
Caspar Veldkamp reageerde gedecideerd en zonder voorbehoud
Een van de eerste politici die donderdag 21 november zei Netanyahu te laten arresteren als die zijn land betreedt, was Nederlands minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC). Hij zei dat in een verhit debat over Gaza in de Tweede Kamer, gedecideerd en zonder voorbehoud. Dat is niet onlogisch. Het Strafhof is gevestigd in Den Haag, de internationale stad van vrede en recht, en Veldkamps NSC hecht zwaar aan de rechtsorde.
Toch had Veldkamp beter terughoudender kunnen zijn, zoals veel andere bij het ICC aangesloten landen dat waren. Frankrijk houdt zich op de vlakte omdat de situatie ‘juridisch complex’ is, Duitsland beslist pas als het ooit komt tot een bezoek van de Israëlische premier, en ook het Verenigd Koninkrijk bevestigde niet zwart-op-wit dat Netanyahu er zal worden gearresteerd.
De aarzeling toont hoe gevoelig het ICC-bevel ligt. Nooit eerder werd de regeringsleider gearresteerd van een westerse democratie, wat Israël, ondanks Netanyahu’s regering met radicale fanatici, nog altijd is. Als Nederland hem zou arresteren, zou dat de diplomatieke banden zwaar beschadigen. Zelfs de suggestie bracht Israël er al toe Veldkamps geplande bezoek te annuleren.
Reactie Caspar Veldkamp kan relatie met Amerika schaden
Als land dat hecht aan de internationale rechtsorde, had Nederland echt niet zo ver hoeven te gaan als Viktor Orbán, die het arrestatiebevel direct verwierp en Netanyahu uitnodigde voor een gesprek in Hongarije. Maar iets meer realpolitik had geen kwaad gekund, ook gezien de relatie met Amerika, dat de ICC-bevelen ‘fundamenteel afwijst’. Trumps aanstaande regering, nog veel feller pro-Israël dan de huidige, dreigt het ICC zelfs met sancties en neemt aanvallen op bondgenoten zwaar op.
Ook Joe Biden is niet blij. Hij noemde de arrestatiebevelen tegen Netanyahu en Gallant – net als in mei, toen het Strafhof om de arrestatie van beiden en de inmiddels gedode Hamas-leiders had verzocht – ‘schandalig’. ‘Wat het ICC ook mag impliceren, er is geen vergelijking tussen Israël en Hamas.’ Daarin heeft Biden gelijk. Israël vecht tegen een terreurorganisatie die uit is op zijn vernietiging en slaat hard terug, mogelijk (veel) te hard. Want ondanks de evacuaties en waarschuwingen vallen bij Israëlische bombardementen duizenden Palestijnse burgerdoden. Maar had Hamas hetzelfde militaire vermogen als Israël gehad, dan waren de genocidale gruwelen van 7 oktober 2023 veelvuldig herhaald.
Dan is er de voedselvoorziening naar Gaza, die geregeld tekortschiet en in oktober verontrustend laag was. Israël moet die snel opvoeren om hongersnood te voorkomen, maar lijkt met tientallen vrachtwagens met voedselhulp per dag niet al ruim een jaar ‘bewuste uithongering’ na te streven, zoals het ICC stelt.
In eigen land loopt een zaak tegen ‘Bibi’
Bovendien vervolgt het Strafhof een leider van een land in oorlog, terwijl dat normaliter alleen gebeurt na afloop van een conflict. Recente uitzondering is het arrestatiebevel tegen Vladimir Poetin, vanwege ontvoeringen van Oekraïense kinderen. Cruciaal verschil met Israël is wel dat Rusland de agressor is die Oekraïne binnenviel, terwijl in Gaza Hamas de oorlog begon.
Nog een verschil: Poetin zal in eigen land nooit strafrechtelijk worden vervolgd, Netanyahu wel. Volgens het complementariteitsbeginsel van het ICC is vervolging in eerste instantie aan staten zelf. Dat Israël daartoe echt bereid is, bewijst de corruptiezaak waarvoor ‘Bibi’ volgende week in de rechtbank moet getuigen. Laat hem dat na de oorlog ook doen over mogelijke oorlogsmisdaden in Gaza. In Israël zelf, voordat een bevriend land hem hoeft te arresteren.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
