Brusselse subsidies mogen voortaan wellicht worden gebruikt om te investeren in wapenproductie op Europese bodem. Daarvoor kunnen regels tussentijds worden versoepeld. Heel goed als de Europese Commissie dat doet, vindt René van Rijckevorsel.
Vorige week werd bekend dat Stella failliet is, een Nederlandse fabrikant van elektrische fietsen. Triest uiteraard, voor het bedrijf uit Nunspeet en alle werknemers. Maar Stella kan straks als het wil wellicht gewoon door, met subsidie zelfs… als wapenfabrikant. Dankzij Brussel.
Oudere lezers herinneren zich wellicht BSA, in de vorige eeuw ook in Nederland een populair Britse fietsmerk. BSA staat voor Birmingham Small Arms. De fiets was een afgeleide van de wapenfabriek. Een loop van een geweer of klein kaliber kanon en een buizenframe: productietechnisch is er weinig verschil.
Er zit 400 miljard euro in de fondsen
Op 11 november bracht de Financial Times het nieuws dat de miljarden uit de structuur- en investeringsfondsen van de Europese Unie voortaan zouden mogen worden gebruikt voor wapenproductie. Deze fondsen bevatten bijna 400 miljard euro voor de periode 2021-2027 en zijn bedoeld om de economische ongelijkheid tussen landen in de EU te verminderen. Tot nu toe is daarvan 5 procent uitgegeven.
Volgens de bestaande interpretatie van de regels mag het geld niet worden gebruikt om defensiematerieel aan te schaffen of het leger te financieren. Investeringen in producten voor tweeërlei gebruik (dual use), zoals drones, waren al wel toegestaan.
Geld naar defensie-industrie en mobiliteitsprojecten
De Europese Commissie denkt erover om, met het oog op geopolitieke dreigingen, de lidstaten meer flexibiliteit te bieden zodat ze geld kunnen toewijzen aan de defensie-industrie en mobiliteitsprojecten zoals het versterken van wegen en bruggen om tanks veilig te laten passeren. Vooral in Duitsland is dit laatste hoognodig. Dat land heeft recht op 39 miljard euro uit de fondsen, waarvan tot nog toe slechts een vierde is uitgegeven of toegezegd.
Ook zal dan financiering voor de productie van wapens en munitie op Europese bodem worden toegestaan. De Commissie gaat de EU-landen ‘verduidelijken’ hoe de subsidies voortaan kunnen worden gebruikt ten bate van de defensie-industrie. Een regelwijziging is niet nodig, meent Brussel.
Een overwinning voor de Polen
Het besluit zou een overwinning zijn voor Polen, dat grote druk uitoefende op de Commissie om snel meer uit te geven aan defensie. Warschau besteedt er jaarlijks 4,1 procent van zijn bruto binnenlands product aan, terwijl landen als Italië, Spanje en België nog lang geen 2 procent voor hun weerbaarheid uitgeven.
Ook financieel verstandige lidstaten als Duitsland, Nederland en Zweden kunnen tevreden zijn. Zij wijzen altijd op de bestaande fondsen als (vaak zuidelijke) lidstaten aansturen op gezamenlijke schulden of meer EU-financiering.
Rapport Niinistö: 20 procent reserveren voor defensie
Op donderdag 14 oktober besprak de Finse oud-president Sauli Niinistö zijn rapport over veiligheid in Europa met het Europees Parlement. Hij pleit daarin onder meer voor een sterkere focus op defensie in de volgende EU-begroting, vanaf 2028. Niinistö wil dat 20 procent daarvan wordt bestemd voor defensie.
Maar snelheid is geboden in een wereld waarin de EU zomaar de steun van de Amerikanen kan verliezen en waarin de Russen niet zullen aarzelen om een van de Baltische EU-lidstaten militair te provoceren.
De Commissie is hopelijk zo verstandig om niet op die volgende begroting te wachten, door nu de voorwaarden van de fondsen te verruimen. De lidstaten, ook Nederland, kunnen dan met de resterende miljarden actief mogelijke wapenproducenten aanmoedigen. Stella bijvoorbeeld.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
