De feiten: Trump en Poetin ontmoeten elkaar voor een gesprek over de Oekraïne-oorlog
Het belooft vrijdag 15 augustus een rustige zomerdag te worden in Alaska (800.000 inwoners). Een graad of 17, een drupje regen en af en toe ruimte voor de zon. De 49ste Amerikaanse staat (sinds 1959) is in de negentiende eeuw gekocht van de Russen. De Beringstraat, die de twee grootmachten scheidt, is op één punt slechts vier kilometer breed.
De hoofdsteden van Rusland en Amerika zijn geografisch wat verder van elkaar verwijderd. Als vrijdag de Iljoesjin van de Russische president Vladimir Poetin landt in (vermoedelijk) Anchorage, heeft hij er 7.000 kilometer in de lucht op zitten, zijn Amerikaanse evenknie Donald Trump in zijn Air Force One 5.000.
Het tijdsverschil is groter. Voor Poetin elf uur, voor Trump vijf.
Tot voor kort leek Poetin Trump in zijn zak te hebben
Trump en Poetin samen in Alaska. Als dat maar goed gaat. Op het menu staat de oorlog in Oekraïne. Trump wil dat die ophoudt. Het zinloze verlies aan honderdduizenden mensenlevens kan hij niet verkroppen.
Maar Poetin weet nog van geen ophouden. Hij denkt (of bluft) aan de winnende hand te zijn en heeft de doelen van zijn ‘speciale operatie’ (volledige annexatie van vier Oekraïense provincies) nog niet bereikt.
Tot voor kort leek Poetin Trump in zijn zak te hebben. Maar de laatste maanden raakte de Amerikaanse president steeds geïrriteerder door Poetin, die talmt en vaag blijft over een eventuele wapenstilstand, maar intussen wel Oekraïne bestookt.
Met top werd toorn van Trump voorlopig afgewend
Trump had Poetin zelfs een ultimatum gesteld: 8 augustus. Op die dag moesten zijn wapens zwijgen, anders zou Amerika overgaan tot sancties tegen Rusland en landen die Russische olie importeren. Met zware heffingen voor importeur India zette hij zijn dreigement op woensdag 6 augustus al om in daden.
Maar de Russen gingen vorige week akkoord met een topontmoeting, waarmee de toorn van Trump voorlopig werd afgewend.
Gaan Poetin en Trump het vrijdag op een akkoordje gooien? Vorige week zei Trump al dat een staakt-het-vuren samen zal moeten gaan met ‘land swaps’ (gebiedsruil).
Nu heeft Rusland op illegale wijze veel gebied in Oekraïne in handen gekregen (grote delen van de oblasten, provincies, Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson en sinds 2014 de hele Krim), andersom heeft Oekraïne slechts een snippertje in Rusland (in de oblast Koersk). Dus van een gelijkwaardige ruil kan nooit sprake zijn.
Kans dat ‘Europa’ wordt uitgenodigd in Alaska is te verwaarlozen
Oekraïne zelf zal vrijdag waarschijnlijk slechts toekijken. Europa’s smeekbede aan Trump om ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een plekje aan tafel in Alaska te gunnen, wierp nog geen resultaat af.
Misschien dat een videogesprek woensdag 13 augustus, op instigatie van de Duitse kanselier Friedrich Merz, Trump nog weet te overtuigen (en dan moet Poetin ook nog akkoord gaan met Oekraïense aanwezigheid).
Aan de call met de Europese leiders, NAVO-chef Mark Rutte en Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen doet zowel Trump als Zelensky mee. De kans dat ook ‘Europa’ wordt uitgenodigd in Alaska is te verwaarlozen.
Trump heeft de verwachtingen voor de top inmiddels enigszins getemperd door zijn opmerking dat hij de ontmoeting vooral zal gebruiken om ‘aan te voelen’ of Poetin bereid is tot een wapenstilstand.
Wie zegt wat over het topoverleg tussen Trump en Poetin?
Bron: De Telegraaf, Politico- De Oekraïense president Volodomyr Zelensky zou dinsdag hebben gezegd dat hij bereid is om Oekraïens grondgebied af te staan dat al door de Russen is veroverd. Extra grondgebied afstaan is voor hem uit den boze. Poetins doel is volledige heerschappij over de vier provincies die hij nu deels bezet houdt.
- De Europese landen vinden dat de Oekraïners hoe dan ook over hun eigen toekomst moeten kunnen beslissen. In een door 26 EU-lidstaten ondertekende verklaring (de handtekening van Hongarije ontbreekt), beklemtonen ze dat ‘betekenisvolle onderhandelingen alleen kunnen worden gevoerd in de context van een staakt-het-vuren of vermindering van de vijandelijkheden.’
EW's visie: Machtsberaad moet met argusogen worden bekeken
Door: René van Rijckevorsel, EU-correspondentEnig wantrouwen over de uitkomst van de top is meer dan gerechtvaardigd. Dat Trump zich de laatste maanden sceptischer uitlaat over Poetin, zegt weinig.
Als er iemand weinig koersvast is in zijn geopolitieke (en geo-economische) besluiten en uitlatingen, dan is het wel Trump. Voor je het weet, laat hij zijn oren weer hangen naar Poetin. Dat is ook waarvoor de Europese leiders en Zelensky bang zijn: dat Trump zich weer laat ringeloren.
Er bestaat grote vrees dat de listige Poetin hem stroop rond de mond smeert en een paar lucratieve handelsdeals voorhoudt. En dat Trump gretig toehapt. Poetin zal hoe dan ook alles in het werk stellen om zijn persoonlijke relatie met Trump te herstellen en de Amerikaanse president opnieuw voeden met Russische propaganda.
Handjeklap over hoofden van Europese leiders heen
Gevaarlijk is ook dat de twee min of meer vrij spel hebben. Gewoonlijk gaan aan een top talloze bilaterale diplomatieke bijeenkomsten en consultaties vooraf.
De leiders komen dan bijeen om een paar formaliteiten at te handelen en elkaar de hand te schudden. Maar nu kunnen ze over de hoofden van Zelensky en de Europese leiders heen handjeklap doen.
Voor Poetin is de top zelf al een cadeautje. Zo’n bijeenkomst, die doet denken aan de ontmoetingen op hoog niveau tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog, geeft de Russische leider de status en het respect als gelijkwaardige partner waarnaar hij zo verlangt.
Zo’n top sluit ook aan bij zijn visie op hoe grootmachten onderling wereldzaken moeten regelen en invloedssferen afbakenen.
Gesprek gedicteerd door voorwaarden van Moskou?
Evenmin veel vertrouwen wekken Trumps opmerkingen dat er mogelijk ‘territoriale ruiltransacties’ zullen komen zonder geloofwaardige tekenen dat Rusland bereid is de gevechten te staken. Het voedt de speculatie dat het gesprek wordt gedicteerd door de voorwaarden van Moskou.
Trumps voorbarige opmerkingen over een ‘gebiedsruil’ zijn voor Europa alarmerend, aangezien Oekraïne vrijwel geen Russisch grondgebied onder controle heeft. Er valt dus niets te ruilen, Rusland kan alleen maar nemen.
Als Trump vrijdag tot een vorm van verzoening met Rusland komt, is de kans ook groot dat Amerika zich ‘terugtrekt’ en het conflict helemaal overlaat aan Oekraïne en Europa. Dat is slecht nieuws.
‘Poetin is een schurkenleider van een pariastaat’
De conservatieve Amerikaan John Bolton, oud-ambassadeur bij de Verenigde Naties, is niet te spreken over de top. ‘Poetin is een schurkenleider van een pariastaat, en hij wordt verwelkomd in de Verenigde Staten.’ Hij is van oordeel dat de situatie ‘heel snel in het voordeel van Rusland verandert’.
‘Wat gebeurt, is dat Rusland en de Verenigde Staten bespreken welke voorwaarden ze aan Zelensky gaan voorleggen. En het zou best eens kunnen dat Zelensky geen keuze heeft. Overgave is altijd een manier om een vredesakkoord te bereiken.’
Alleen Melania kon Trump losweken van Poetins praatjes