Met geld, lokkertjes – rijbewijzen, condooms – en het vooruitzicht van maatschappelijk aanzien, proberen regeringen jongeren te werven. Maar de stank van oorlog transformeert niet zomaar in een prettig aroma, schrijft Pieter Waterdrinker.
‘Veiligheid voor alles!’ lijkt één van de voornaamste slogans te zijn van deze tijd. Samen met een andere, nogal verwaarloosde Latijnse wijsheid: si vis pacem, para bellum. Wil je vrede, bereid je dan voor op oorlog. Hoeveel jongemannen die in de laatste twee wereldoorlogen naar het front werden gestuurd, daar vochten, sneuvelden, dan wel de loopgravenstrijd overleefden, zullen trouwens Latijn hebben gekend?
Van Latijnse wijsheden tot loopgraven: oorlog door de ogen van schrijvers
Het gros van hen was niet of amper geschoold. Anders dan bijvoorbeeld schrijvers Ernst Jünger en Erich Maria Remarque. Hun romans Stahlgewittern en Im Westen nichts Neues (Oorlogsroes en Van het westelijk front geen nieuws, in de Nederlandse vertalingen) over de verschrikkingen op het slagveld en vooral ook de zinloosheid van de Eerste Wereldoorlog, opgetekend vanuit het perspectief van een Duitse soldaat, waren bij verschijning in 1920 en 1929 in heel Europa een instant literaire hit.
Het zijn de bevoorrechten die oorlogen beginnen; de chroniqueurs ervan komen dikwijls uit dezelfde gelederen. In de Eerste Wereldoorlog had tussen de 1 en 2 procent van de westerse legermacht een universitaire opleiding; in de Tweede Wereldoorlog lag dat slechts 3 procent hoger.
Wijdverbreid analfabetisme onder soldaten zoals aan het begin van de vorige eeuw is uitgebannen, maar nog altijd put het oorlogsbedrijf wereldwijd vooral uit de laag van de minder fortuinlijken, de armen.
Miljarden voor wapens, maar soldaten verdienen nog altijd een modaal loon
De Europese Unie gaat 800 miljard euro uittrekken voor bewapening, om de militaire dreiging van Rusland het hoofd te bieden en minder afhankelijk te zijn van de grillige Amerikanen. In deze duizelingwekkende miljardencarrousel waarin bedrijfsleven, vermogende particulieren en beleggers zich reeds als hongerige bokken op een haverkist hebben gestort, verdient een Nederlandse beroepsmilitair nog altijd tussen 2.800 en 3.900 euro per maand. Bruto.
Is dat voldoende? Om desnoods door Russische kogels of een kamikazedrone op het slagveld te sneuvelen? Dan wel voor de rest van je leven invalide te raken?
Defensie in Nederland wil opschalen naar 100.000 tot 200.000 militairen
Met extra geld (bonussen), lokkertjes (een gratis rijbewijs) en het vooruitzicht van maatschappelijk aanzien, verpakt met de strik dat je uiterst belangrijk werk doet, probeert defensie potentiële beroepsmilitairen te paaien om de krijgsmacht uit te breiden. Naast de inzet van reservisten en een glorend vrijwillig ‘dienstjaar’ voor jongeren, waarbij ze defensie van binnenuit kunnen leren kennen en na afloop hopelijk besluiten om bij één of andere kazerne te blijven hangen. Want wapentuig zonder mensen is nu eenmaal niets – dood, zinloos spul.
Het is de vraag of defensie in Nederland de komende vijf jaar kan opschalen naar 100.000 beroepsmilitairen, burgerpersoneel en reservisten. Het zouden zelfs 200.000 mensen moeten worden. Maar defensie, het leger, het krijgsbedrijf is hoe dan ook een groeisector. Niet alleen in enge, ook in bredere zin.
Europese wapenindustrie zoekt honderdduizenden nieuwe werknemers
Nu de geldkranen voor de herbewapening wijd zijn opengezet, snakt men in Europa naar mannen en vrouwen die aan de slag gaan bij wapenfabrikanten als het Duitse Rheinmetall, dat de komende twee jaar 9.000 extra werknemers nodig heeft. Volgens consultant Kearney zullen tegen 2030 liefst 760.000 nieuwe geschoolde arbeidskrachten in die sector nodig zijn, waarin nu 500.000 mensen hun brood verdienen.
Maar de stank van oorlog blijft nu eenmaal de stank van oorlog. Of je nu in de loopgraven zit of in een fabriekshal sleutelt aan een tank, een pantservoertuig of een supersonische drone. Slimme lui in de wereld van de pr, de rekrutering van personeel en de marketing proberen ook een graantje mee te pikken van de miljardencarrousel.
Ze doen dat door de stank van de oorlog te transformeren naar een prettiger aroma, al zal het wel nooit helemaal Chanel No. 5 of Dior J’adore worden. Het krijgsbedrijf moet, kortom, voor de nieuwe generatie sexy worden gemaakt.
Van condooms tot voetbalclubs: hoe de wapenindustrie jongeren verleidt
‘Veiligheid telt. Altijd en overal,’ luidt de boodschap op pakjes met condooms die Rheinmetall onlangs uitdeelde op een wervingsevenement, om jonge werkzoekenden te interesseren in een carrière in de wapenindustrie. Om jongeren te bereiken, is het concern ook sponsor geworden van voetbalclub Borussia Dortmund.
Terwijl de orderportefeuille groeit en het personeelsbestand veroudert, zo meldde onlangs persbureau Bloomberg, is er in heel Europa een strijd uitgebroken om programmeurs, nucleaire ingenieurs, en zeker ook lassers, pijpfitters, loodgieters. Kortom: handwerklui van scholen en universiteiten alsook zij die al werkzaam zijn in andere sectoren lokken.
Wapenindustrie vecht tegen haar imago
Eenvoudig lijkt het niet. Om het negatieve imago dat de wapenindustrie nog altijd heeft te veranderen, moet er op tal van fronten hard worden gevochten. Zeker ook met campagnes op de campussen van de universiteiten. Sommige bedrijven doen dat – minder smakeloos misschien dan met die condooms – door potentiële werknemers gratis yogalessen aan te bieden, naast natuurlijk hoge salarissen.
Maar volgens een woordvoerder van de internationale industriële groep Babcock – gevestigd in Londen, jaaromzet ruim 5,6 miljard euro – zijn er naast verlaters van de sector omdat ze niet willen bijdragen aan wat er in de wereld gebeurt, anderen die zich juist aangetrokken voelen omdat ze willen verdedigen wat hun dierbaar is.
De laatste opleidingsprogramma’s zouden zelfs ‘massaal’ zijn overtekend, terwijl er wordt gepronkt met bijvoorbeeld een oud-chefkok die besloot om leerling-lasser te worden van oorlogsschepen, waarbij de precisie die hij in zijn oude beroep gewend was nu zeer van pas komt.
De dreiging van Moskou is helaas reëel
Het voor sommigen misschien absurde wordt opnieuw normaal gemaakt, terwijl het absurde van oorlog, zoals dat oprijst in de boeken van Jünger en Remarque, steeds minder wordt gekend. De Bijbelse profetie in Jesaja 2:4, dat op een dag de zwaarden op deze aardbol zullen worden omgesmeed tot ploegscharen, lijkt verder weg dan ooit.
Direct van de yogamat naar de tekentafel voor het ontwerp van een nieuw tactisch kernwapen lijkt eerder de realiteit. En dat moet ook wel, want de dreiging van Moskou is helaas nu eenmaal reëel.